Bilindiği üzere, Ufuk Avrupa Programı Küme 5 2023-2024 Dönemi Çalışma Programı taslak versiyonu Avrupa Komisyonu’nun sitesi üzerinden erişime açılmıştır. Bu kapsamda, eskiden de olduğu gibi Küme 5 altında çıkılacak olan çağrılar 6 ana başlık kapsamında yayınlanmış olup söz konusu ana başlıklar arasında yer alan “Sürdürülebilir, Güvenli ve Rekabetçi Enerji Tedariki” başlığı hakkında bazı güncellemeler yapılmış ve aşağıda bilgilerinize sunulmuştur.
Taslak Çalışma Programında, Destination 3 ve Destination 4 kapsamında ilgilendiğiniz bir çağrı bulunması durumunda; talepte bulunan firmalara iletilmek üzere her çağrı özelinde İngilizce olarak hazırlayacağınız Niyet Beyanı (Expression of Interest) formunu ncpenergy@tubitak.gov.tr adresi ile paylaşmanız oldukça faydalı olacaktır.
Söz konusu form/formlarda;
- Kısa firma/kurum tanıtımınıza yer vermeniz ve
- İlgilendiğiniz çağrılar ile ilgili bölümleri doldururken ise Çalışma Programında yer alan “expected outcome” ve “scope” başlıklarını dikkate almanız bizler adına oldukça önemlidir.
Niyet Beyanı Formu için lütfen tıklayınız.
Destinasyon 3: Sürdürülebilir, Güvenli ve Rekabetçi Enerji Tedariki
Kapsadığı Temel Alanlar:
- Yenilenebilir Enerji
- Enerji Sistemleri, Şebekeler ve Depolama
- Karbon Yakalama, Kullanma ve Depolama (CCUS)
Destinasyon kapsamında desteklenecek olan Araştırma ve Yenilik eylemlerinin;
Yenilenebilir Enerji tarafında;
- Enerji tedarik tarafını daha temiz, daha güvenli ve rekabetçi hale getirmeye yardımcı olması,
- Yenilenebilir enerji çözümü portföyünün daha da genişletmesi,
- Maliyet performansını ve güvenilirliğini artırması,
- Toplumsal ihtiyaçlar ve tercihleri göz önünde bulundurması istenmektedir.
Enerji Sistemleri, Şebekeler tarafında;
- Binalar, mobilite ve endüstri kanadındaki enerji talebi tarafında yer alan sektörlerin, enerji sistemi entegrasyonunu desteklemesi ve bu kapsamda, enerji ağlarının modernizasyonuna temel oluşturması
- Enerji sistemi entegrasyonu kapsamında, kademeli elektrifikasyonu işlemesi, temiz hidrojen gibi diğer iklim nötr, yenilenebilir enerji taşıyıcılarının entegrasyonunun ele alması tercih sebebi olarak belirtilmektedir.
- Yenilikçi enerji depolama çözümleri kapsamında, kimyasal, mekanik, elektriksel ve termal depolama dahil edilmesi,
CCUS tarafında;
- Söz konusu teknolojinin elektrik üretimi ve endüstri uygulamalarında gelişimini hızlandırması istenmektedir.
Bu destinasyon altında desteklenecek olan projelerin SET Plan ve SET Plan Implementation Çalışma Gruplarına katkı sağlaması beklenmektedir.
HEU Strategic Planında Key Strategic Orientation (KSO) C ve A’ya katkı sağlayacaktır.
Impact Areas (Etki Alanları):
- İnsanlara yönelik önemli ve gelişmekte olan teknolojilerde endüstriyel liderlik;
- Ekonomik ve temiz enerji
Expected Impacts (Beklenen Etkiler):
Strategic Planda yer alan ;“More efficient, clean, sustainable, secure and competitive energy supply through new solutions for smart grids and energy systems based on more performant renewable energy solutions” (“Daha verimli, temiz, sürdürülebilir, güvenli ve rekabetçi enerji tedarikinin sağlanması amacıyla, daha performanslı yenilenebilir enerji çözümlerine dayalı akıllı şebekeler ve enerji sistemleri için yeni çözümler”) temel amacı doğrultusunda;
- Özellikle yenilenebilir hizmetler ve teknoloji portföyünün çeşitlendirilmesi yoluyla küresel değer zincirlerindeki rekabet güçlerini ve büyüyen pazarlardaki konumlarını iyileştirerek uygun fiyatlı, güvenli ve sürdürülebilir yenilenebilir enerji teknolojileri ve hizmetlerinde Avrupa küresel liderliğini desteklemek (Kısaca Yenilebilir Enerjide Küresel Liderlik)
- Akıllı ve siber güvenli enerji şebekelerini yönetmeye ve üreticiler, tüketiciler, ağlar, altyapılar ve vektörler arasındaki etkileşimi optimize etmeye yönelik daha verimli yaklaşımları içeren değişken yenilenebilir enerji kaynaklarının ve diğer yeni düşük karbonlu enerji arzının yüksek oranda yaygınlaştığı bir senaryoda, hanelere ve sanayiye uygun maliyetli, kesintisiz ve uygun maliyetli enerji tedariki sağlanmak (Kısaca Enerji Sistemleri, Şebekeler ve Depolama)
- Elektrik üretimi ve endüstri uygulamalarında (CO2'nin ürünlere dönüştürülmesi dahil) bir CO2 emisyonu azaltma seçeneği olarak Karbon Yakalama, Kullanma ve Depolama'nın (CCUS) gelişiminin hızlandırmak.
Yenilenebilir Enerjide Küresel Liderlik:
Yenilenebilir enerji teknolojileri;
- Yenilenebilir kaynaklardan elektrikeldesi,
- Yenilenebilir ısıtma ve soğutma
- Yenilenebilir yakıt teknolojilerini kapsar.
Güç, ısıtma/soğutma, ulaşım, tarım ve sanayi ekonomik sektörlerinde fosil kökenli karbonu değiştirmek veya ikame etmek için büyük fırsatlar yaratması istenmektedir.
Yenilenebilir enerji teknolojilerinde güçlü bir küresel Avrupa liderliği, enerji güvenliği ve güvenilirliğini artırmanın yolunu açacaktır.
Rüzgâr enerjisi, fotovoltaik, güneş enerjisi, biyoenerji, hidroelektrik gibi yenilenebilir enerji teknolojilerinin yerlerinin daha da güçlendirilerek kabul edilebilirliğinin artırılması için
- Daha uygun maliyetli, güvenli, sürdürülebilir ve verimli hale getirilmesi,
- Teknoloji portföyünün daha da çeşitlendirilmiş olması istenmektedir.
Doğrudan elektrifikasyonun teknik ve uygun maliyetli bir seçenek olmadığı uygulamalarda, özellikle ulaşım, enerji tüketen ve enerji yoğun endüstriyel sektörler için uzun vadeli karbon-nötr çözümler sağlamak amacıyla sentetik yakıtlar (doğrudan güneş yakıtlarını da içerir) ve sürdürülebilir gelişmiş biyoyakıtlar dahil olmak üzere gelişmiş yenilenebilir yakıtlara da odaklanılması mümkün kılınmıştır.
Çevreye “do not significantly harm” ilkesi doğrultusunda, tüm yenilenebilir enerji teknolojilerine yönelik araştırma ve inovasyon faaliyetleri kapsamında, çevresel sürdürülebilirliği iyileştirmesi, sera gazı emisyonu azaltılmış ürünler sunması ve su kullanımı, döngüsellik, kirlilik ve ekosistemlerde çevresel performansı iyileştirmesi beklenmektedir.
Bu prensip ile biyoyakıtlar ve biyoenerji için çevresel sürdürülebilirliğin iyileştirilmesi, değer zincirinin biyokütle dönüştürme ve ürünün kalitesi kısmı Küme 5 Destinasyon 3 ile ilişkilendirilirken, motorlarda yanma ile ilgili hava kirliliği Küme 5'teki diğer hedeflerin ve diğer çevresel hususlar ise Küme 6 altında dikkate alınacaktır.
Küme 4 ile sinerji, yenilenebilir enerji teknolojilerinin ve çözümlerinin enerji tüketen endüstrilere entegre edilmesi ve yenilenebilir enerji çözümlerinin çevreye zarar vermemesini sağlamak için gerekli olarak değerlendirilmektedir.
Esasta biyokütle ile ilgili faaliyetler Küme 6 özelinde ve düşük teknoloji hazırlık seviyesi eylemler de EIC özelinde ele alındığından bu alanda Küme 5 ile birbirlerini tamamlayıcı olması öngörülmektedir.
REPowerEU Stratejisi bağlamında Destinasyon 3:
REPowerEU stratejisi bağlamında, yenilenebilir enerji teknolojileri AB gaz arzını çeşitlendirmek ve AB'nin fosil yakıtlara olan bağımlılığını azaltmak için önemli bir araç olarak görülmektedir. Küme 5 2023-2024 Çalışma Programındaki çağrı başlıklarının çoğu, REPowerEU ve AB'nin fosil yakıtlara olan bağımlılığını azaltma hedeflerin tam olarak katkıda bulunmaktadır. Bunlar:
- AB'nin fosil yakıtlara olan bağımlılığını azaltmak için PV, rüzgar enerjisi ve ısı pompalarını kapsayan hazır düzeye erişmiş (most readily available) yenilenebilir enerji teknolojileri (17 çağrı başlığı)
- Hazır düzeye erişmiş (gelişmiş biyoyakıtlar) ve aynı zamanda daha az olgun (sentetikyenilenebilir yakıtlar) konuları içeren yenilenebilir yakıtlar (8 çağrı başlığı)
Yenilenebilir yakıtlar, elektrik ve ısı talebini karşılamak için ulaşımda olduğu kadar binalarda ve endüstride de kullanılabilir, bu nedenle fosil yakıtların yerini alma noktasında büyük potansiyel taşımaktadırlar. Avrupa Yeşil Mutabakatı’nda yer alan 2030 hedefleri ile REPowerEU’da da biyometan üretimini iki katına çıkarılmasının altı çizilmektedir. Bu nedenle, gazlı yenilenebilir yakıtlar ile her türlü yenilenebilir yakıt ve özellikle gelişmiş biyoyakıtlar AB'nin bağımlılığını azaltmaya katkıda bulunması beklenen önemli araçlar olarak görülmektedir. Zira bu araçlar mevcut altyapıyı kullanan damla yakıtlar ve fosil yakıtların doğrudan ikameleridir.
- AB'nin fosil yakıtlara bağımlılığını azaltma hedefine de katkıda bulunmak üzere biyoenerji, jeotermal, hidroelektrik, okyanus enerjisi ve güneş enerjisi gibi belirli yenilenebilir enerji sektörleri ile yeni nesil yenilenebilir enerji, piyasa önlemleri, uluslararası işbirliği gibi kesişen teknoloji faaliyetleri (18 çağrı başlığı)
Beklenen Ana Etkiler:
- Gelecekteki iklim koşullarını göz önünde bulundurarak ve biyolojik çeşitliliğe, çevreye ve doğal kaynaklara zarar vermeden fosil bazlı enerji teknolojilerinin yerini, yıkıcı sürdürülebilir yenilenebilir enerji ve yenilenebilir yakıt teknolojilerin alacağı sistemlerin hızlı bir şekilde hayata geçirilmesi,
- Sürdürülebilir yenilenebilir enerji ile yenilenebilir yakıt teknolojileri ve değer zincirlerinin maliyetlerinin azaltılması ve verimliliklerinin iyileştirilmesi,
- AB enerji tüketiminde yenilenebilir elektrik, ısı ve yakıtların payını artırma hedefiyle devreye alınan “Fit for 55” paketine katkıda bulunmak için sürdürülebilir yenilenebilir enerji ve yakıt teknolojilerinin ticari kullanımları açısından risklerinin azaltılması noktasında desteklenmesi (Enerji üretimin yenilenebilir enerjinin payının %40’a ulaştırılması, gelişmiş biyoyakıtların payının %2,2 ve biyolojik kökenli olmayan yenilenebilir yakıtların payının ise %2,6 ulaştırılması).
- Dijital teknolojiler de dâhil olmak üzere tüm ekonomik sektörlerde sürdürülebilir yenilenebilir enerji ve yenilenebilir yakıt bazlı çözümlerin daha iyi entegrasyonun sağlanması,
- Yeşil geçişi hızlandırırken, AB'de enerji arzının güvenliği ve özerkliğinin desteklenmesi,
- Biyometan seviyesini artırarakAB'deki gaz arzını çeşitlendirmek için uygun fiyatlı, güvenli ve sürdürülebilir enerji çözümlerinin geliştirilmesi,
- Uluslararası işbirlikleri yoluyla güçlendirilmiş Avrupa bilimsel temeli ve yenilenebilir enerji teknolojileri için Avrupa ihracat potansiyelinin sağlanması (ör. AU-EU Climate Change and Sustainable Energy partnership, Misyonlar, Mission Innovation 2.0)
- Avrupa Yeşil Mutabakatı öncelikleri doğrultusunda döngüsel ekonomi, sosyal, ekonomik ve çevresel yönleri tam olarak dikkate alarak yenilenebilir enerji ve yenilenebilir yakıt değer zincirlerinin sürdürülebilirliğinin geliştirilmesi,
- Ticarileşmelerini desteklemek ve politika oluşturmaya girdi sağlamak için sürdürülebilir yenilenebilir enerji ve yakıt teknolojilerinin piyasada daha etkili bir şekilde benimsenmesinin sağlanması,
- Yaşam döngüleri ve değer zincirleri boyunca farklı yenilenebilir enerji teknolojilerinin çevresel etkileri hakkında artan bilgi birikiminin artırılması.
Enerji Sistemleri, Şebekeler ve Depolama
Beklenen Ana Etkiler
- Zor koşullar altında sistemi kontrol etmek ve sistem kararlılığını sürdürmek için geliştirilmiş ve/veya yeni teknolojilere ve enerji vektörlerine dayalı enerji sisteminin esnekliğinin artırılması
- Ulaşım, sanayi ve binalar gibi elektrifikasyonun zor olduğu sektörlerde iklim nötrlüğe katkıda bulunacak şekilde, farklı enerji taşıyıcıları için farklı ağları aynı anda koordineli bir şekilde planlayan ve işleten esnek ve dayanıklı sistemler geliştirilmesi,
- Tüketicileri enerji geçişine katılmaları için destekleyen, yenilikçi veriye dayalı hizmetler geliştirerek müşteri memnuniyetini sağlama ve sistem esnekliğini artırma,
- Özellikle elektrik ve ısının uzun süreli depolanmasına yönelik enerji depolama ve enerji vektör teknolojileri geliştirme ve iyileştirme,
- Yeni enerji hizmetleri ve iş modelleri için Avrupa pazarını destekleme,
- Özellikle süperiletken teknolojileri, güç elektroniği ve hibrit Alternatif Akım – Doğru Akım şebeke çözümlerinin yanı sıra MT HVDC (Çok Terminalli Yüksek Gerilim Doğru Akım) kullanılarak açık deniz enerjisinin taşınması ve yeni elektrik iletim teknolojileriyle sorunsuz bir şekilde entegre edilmesi için daha etkili ve verimli çözümler sunma,
- Kolay veri paylaşımına dayalı yatırımların yapılması (Enerji sistemlerinde yenilenebilir kaynakların entegrasyonu ile esnekliğin artırıldığını ve enerji verimliliği yatırımlarında yatırım getirisinin daha iyi tahmin edilebilir olduğunu gösteren sistemler),
- Enerji geçişinin yararına enerji sektöründeki yeni dijital teknolojilerin (early-adoption’dan üst ölçeklendirmeye kadar) hızlandırılması,
- Enerji sisteminin özel gereksinimleri için hazırlanmış siber güvenlik ve gizlilik araçları ve teknolojilerinin geliştirilmesi
- IT teknolojilerin, enerji yönetimini optimize ettiğiteknolojilerin ve sistemik yaklaşımların geliştirilmesi
Karbon Yakalama, Kullanma ve Depolama (CCUS)
- Özellikle CCUS hub'ları ve kümeleri için hızlandırılmış altyapılar devreye alınması,
- Karar vericiler ve yatırımcılar için daha fazla güven sağlayan, özellikle endüstriyel CO2 kaynaklarının potansiyel güvenilir depolama sahaları ve CO2 kullanan tesislerle bağlanması konusunda bilgi ve en iyi uygulama paylaşım faaliyetlerinin sürdürülmesi,
- Endüstriyel tesislerde CO2 yakalama, depolama ve kullanımını entegre eden ve karbon döngüsünü kapatma çabalarını en üst düzeye çıkaran fizibilitelerin yapılması ve bu teknolojilerin daha sonraki endüstriyel projelerin önünü açacak şekilde endüstriyel ölçekte gösterilmesi,
- Ön konsantrasyon ve/veya saflaştırma ihtiyacını azaltmak amacıyla CO2 dönüşümü için yenilikçi teknoloji geliştirilmesi
- Ölçüm, İzleme ve Doğrulama (MMV) için elverişli çerçeveler sunulması,
- CO2 depolama ve yakalama teknolojileri olan DACCS ve BECCS kapsamında daha fazla araştırmanın yürütülmesi
- CCUS teknolojilerinin kısa, orta ve uzun vadede çevresel etkilerini ve risklerini “do not significantly harm” ilkesi açısından değerlendirilmesi
Halihazırda Taslak versiyonu yayınlanmış olan 2023-2024 Çalışma Programı kapsamında Destinasyon 3 çağrısı takviminin aşağıdaki gibi olması beklenmektedir:
Taslak Çağrı Programına buradan erişebilirsiniz.
Başarılı bir başvuru dönemi geçirmenizi temenni ederiz.
Küme 5 Ulusal İrtibat Noktaları