Değerli Araştırmacılar,
Tüberküloz (verem) her yıl bir milyondan fazla kişinin ölümüne yol açmakta ve en ölümcül bulaşıcı hastalıklardan biri olmaya devam etmektedir. Tüberküloz (TB) hastalığı, Mycobacterium tuberculosis bakterisinin yol açtığı enfeksiyon sonucu gelişmekte olup, en az altı ay süren ve çoklu ilaç kombinasyonu gerektiren tedaviler ile kontrol altına alınabilmektedir. Ancak ilaca dirençli vakaların artışı mevcut tedavi seçeneklerini daha da zorlaştırmaktadır. Bu nedenle TB tedavisinde yenilikçi yaklaşımlara duyulan ihtiyaç giderek artmaktadır.
Yenilikçi Sağlık Girişimi (IHI) Programı kapsamında devam etmekte olan Yenilikçi İlaçlar Girişimi (IMI) ve Avrupa ve Gelişmekte Olan Ülkeler Klinik Araştırmalar Ortaklığı (EDCTP) tarafından desteklenen projeler sayesinde, umut vadeden potansiyel bir tüberküloz tedavisi geliştirilmiştir.
Kamu-özel sektör ortaklığı ile geliştirilen alpibectir ilacı, uzun süredir kullanılan ancak yüksek doz gerektirdiği için mide bulantısı ve kusma gibi ciddi yan etkilere yol açan ethionamide ilacının etkinliğini artırmakta ve böylece daha düşük dozlarda tedavi imkânı sunmaktadır. İlk laboratuvar bulguları, alpibectir’in ethionamide dozunu üçte iki oranında düşürme potansiyeline sahip olduğunu göstermiştir. Ayrıca alpibectir, M. tuberculosis bakterisinin etionamid'e karşı geliştirdiği direnç mekanizmalarından bir kısmını aşabilmekte ve çoklu ilaca dirençli TB türlerine karşı da etkili olabilmektedir.
IMI2 tarafından desteklenen TRIC-TB projesi kapsamında yürütülen faz 1 klinik çalışması, alpibectir’in güvenli ve tolere edilebilir olduğunu oraya koymuştur. EDCTP2 tarafından desteklenen bEto-TB projesi kapsamında yürütülen faz 2 klinik çalışmada ise alpibectir ve düşük doz ethionamide’in birlikte kullanıldığı AlpE kombinasyonu test edilmiştir. Elde edilen sonuçlar, AlpE’nin tolere edilebilir, güvenli ve standart ilaçlardan biri olan isoniazid ile benzer etkinlik gösterdiğini kanıtlamaktadır. Bu bulgular, AlpE’nin ilerleyen süreçte isoniazid’in yerine geçebilecek potansiyele sahip olduğunu göstermektedir.
Başarılı sonuçların ardından IMI2 tarafından desteklenen UNITE4TB projesi kapsamında daha kapsamlı bir faz 2 çalışması (ENABLE) başlatılmıştır. Bu çalışmada, AlpE ve diğer standart ilaçların kombinasyonu 14 günlük bir süre boyunca TB tedavisinde test edilmektedir. Çalışmanın ilk sonuçlarının 2026 yılında açıklanması beklenmektedir. Ayrıca Avrupa İlaç Ajansı (EMA), AlpE’ye “yetim ilaç (orphan drug)” statüsü vererek geliştirme sürecine önemli bir destek sağlamıştır.
IHI Programı Yönetici Müdürü Niklas Blomberg, IMI ve EDCTP ortaklıkları arasında sağlanan iş birliği ile küresel düzeyde yaratılabilecek sinerjiye dikkat çekerek şu açıklamada bulunmuştur: “Tüberküloz küresel ölçekte ciddi bir halk sağlığı tehdidi olmaya devam etmektedir. Yeni tedavi ve önleme yaklaşımlarına acil ihtiyaç bulunmaktadır. IMI/IHI ve EDCTP gibi ortaklıklar, farklı sektörlerden ve ülkelerden aktörleri bir araya getirerek bu mücadelede anlamlı katkılar sunabilmektedir.”
Haberle ilgili detaylı bilgiye link üzerinden erişebilirsiniz.
IHI Programı tarafından desteklenen projeler, proje ekipleri ve proje kapsamında elde edilen önemli sonuçlar gibi bilgilere IHI sayfası üzerinden erişebilirsiniz. Ayrıca projelerin CORDIS sayfalarını da ziyaret edebilirsiniz.
IHI Programına ait önemli bilgi ve haberleri ortaklığın TÜBİTAK sayfasından ve IHI resmi internet sayfasından takip edebilirsiniz.
IHI Çağrılarına başvuru sürecinde TÜBİTAK Uluslararası İşbirliklerine Özendirmeye Yönelik Destek ve Ödül Programlarından faydalanabilirsiniz.
“ncphealth@tubitak.gov.tr”
Ufuk Avrupa Sağlık Kümesi