2000 yılında ortaya atılmış olan Avrupa Araştırma Alanı (European Research Area (ERA))’nın amacı, AB genelinde araştırma, yenilik ve teknoloji için tek, sınırları olmayan bir pazar yaratmaktır.  Bu kapsamda Üye Ülkeler arasında Ar-Ge ve yenilik politikalarının uyumlaştırılması, hem işbirliklerinin hem de kıta çapında rekabetin artması amaçlanmaktadır.

2018 yılından itibaren ERA’yı yeniden canlandırma süreci başlatılmış, mükemmeliyete dayalı yeni bir ERA planı oluşturulması kararlaştırılmıştır. Bu plan, daha önce belirlenen öncelikleri tamamen değiştirmemekle birlikte, uygulamaları daha etkin bir hale getirerek ve yeni bir bakış açısı sağlayarak ERA’yı güçlendirmeyi amaçlamaktadır. Yeni ERA 4 ana öncelik etrafında oluşturulmuştur:

1. Araştırma ve yenilik alanındaki yatırımlara ve reformlara öncelik verilmesi

Bu kapsamda yeşil ve dijital dönüşümü hızlandırmak için ulusal ve AB çapındaki Ar-Ge sistemlerinin uyumlaştırılmasını sağlamak, diğer AB programları ile sinerji oluşturulması, ülkeler özelinde ulusal Ar-Ge ekosistemlerinin AB içerisinde uyumlaştırılması için öneriler oluşturulması ve uygulanması gerekmektedir. Bunun dışında, özellikle belirli AB öncelikli alanlarında ülkeler için fonlama hedefleri konulması, yine bu konularda beraber programlanan mekanizmalar planlanması Ufuk Avrupa Programı misyonlar ve Partnership mekanizmalarına katılımın artırılmasının bu amaca hizmet edeceği öngörülmektedir.

2. Mükemmelliğe erişimin iyileştirmesi

AB genelinde ülkeler arasında Ar-Ge ekosistemlerinde ve ulusal hedeflerde farklılıklar devam etmektedir. AB genelinde sinerjilerin de kullanılarak mükemmeliyetin yayılımının sağlanması istenmektedir. 

3. Ar-Ge çıktılarının sosyoekonomik etkilere dönüştürülmesi

Araştırma sonuçlarının pazara etkisinin artırılması gerekmektedir. Yeni sanayi yol haritalarının oluşturulması, yenişlik ekosisteminin güçlendirilmesi, Fikri Mülkiyet Haklarının AB kapsamında ortak bir paydada buluşturulması gibi genel hedefler belirlenmiştir. 

4. ERA’nın geliştirilmesi

Bilginin serbest dolaşımı konusunda özellikle ulusal politikaların uyumlaştırılması ile daha etkin bir ilerleme sağlanması istenmektedir. Araştırma kariyerlerinin geliştirilmesi, açık bilim, araştırma altyapıları, akademik özgürlük, üniversiteler ile araştırma ve yeniliğin birleştirilmesi, cinsiyet eşitliği konularında ilerlemeler sağlanması istenmektedir. 

Kasım 2021'de yayımlanan ERA Politika ajandasına göre 2022-2024 yılları arasında ERA'nın güçlendirilmesi için önceliklendirilen 20 aksiyon aşağıda yer almaktadır.

  1. Avrupa Açık Bilim Bulutu dâhil olmak üzere Açık Bilimi etkinleştirmek

  2. Ar-Ge kapsamında AB telif hakkı ve veri yasama çerçevesi önermek

  3. Araştırma, araştırmacılar ve kurumlar için değerlendirme sistemlerinde reform yapmak

  4. Araştırma kariyerlerini çekici hale getirmek, yetenek dolaşımını ve hareketliliği teşvik etmek

  5. Cinsiyet eşitliğini ve kapsayıcılığını teşvik etmek

  6. Avrupa'da akademik özgürlüğü korumak

  7. Kıymetlendirme (valorisation) için AB çapında yönlendirmeyi güçlendirmek

  8. Araştırma altyapılarını güçlendirmek

  9. Uluslararası işbirliğini teşvik etmek

  10. AB araştırma ve yenilik misyonlarını ve ortaklıklarını ERA'ya katkıda bulunan önemli araçlar haline getirmek

  11. Yeşil dönüşüm için ERA

  12. Avrupa'nın önemli endüstriyel ekosistemlerinin yeşil/dijital geçişini hızlandırmak

  13. Yükseköğrenim Kurumlarını Güçlendirmek

  14. Bilimi vatandaşlara yaklaştırmak

  15. Mükemmeliyeti ve rekabet gücünü artırmak için araştırma ve yenilik ekosistemleri oluşturmak

  16. AB çapında mükemmelliğe erişimi iyileştirmek

  17. Kamu araştırma kurumlarının stratejik kapasitesini geliştirmek

  18. ERA’nın etkin şekilde uygulanabilmesi için AB ülkelerinin ulusal süreçlerinin geliştirilmesini desteklemek

  19. Bir ERA izleme sistemi kurmak

  20. Araştırma ve yenilik yatırımlarını ve reformları desteklemek.

Avrupa Araştırma Alanı özelinde NCP_WIDERA.NET projesinin hazırladığı politika dokümanlarına aşağıdaki linklerden ulaşabilirsiniz:

Policy Brief 1 Kasım 2022 The European Research Area Policy Agenda

Policy Brief 2 Reforming and Enhancing the European Research and Innovation System in Horizon Europe – key information on the ERA call 2023