04 Eylül 2018

 

KATILMA VE YAYILMA KURALLARI (THE RULES FOR PARTICIPATION AND DISSEMINATION) AB KOMİSYON ÖNERİSİNE İLİŞKİN ANALİZ

7 Haziran 2018'de Avrupa Komisyonu, bir sonraki Çerçeve Programı (ÇP) “Ufuk Avrupa” (Horizon Europe) için çeşitli yasal metinlere ilişkin tekliflerini yayımlamıştır. Bunlardan bir tanesi de “Katılım ve Yaygınlaştırma Kurallarına (Rules for Participation and Dissemination (RfP)) ilişkin öneri” metnidir.

Söz konusu metin, programın yasal ve finansal konularını içeren belirleyici dokümanlardan bir tanesi olup, yeni ÇP için belirlemeler aşağıda özet olarak bilgilerinize sunulmaktadır. İlgili düzenleme ile yeni ÇP Ufuk Avrupa’nın program hedefleri, 2021-2027 bütçesi ve fonlama kuralları ortaya konmaktadır.

1.Ufuk Avrupa’da ‘European Partnership’ başlığı altında ortaklıklara ilişkin yeni bir yaklaşım gündeme getirilmektedir. Söz konusu ortaklık araştırma ve yenilik faaliyetlerini ortaklaşa desteklemek adına Birliğin kamu ve özel sektör paydaşları ile oluşturduğu bir girişimdir. Bu girişim, daha fazla görünürlük sağlamanın yanı sıra pazara yakın faaliyetleri içermektedir.

2.Ufuk2020’de bir önceki programa kıyasla daha fazla önem atfedilen ‘Açık Erişim’ (Open Access) konusunda Ufuk Avrupa düzleminde ‘hakemli dergiler’ den ziyade ‘tüm bilimsel yayınları’ içine alan bir sorumluluk tanımlanmış, bu şekilde kavrama daha geniş bir anlam yüklenmiştir. Öte yandan, Ufuk Avrupa’da Ufuk2020’den farklı olarak, yayınlara açık erişim genel kural olmakla birlikte tüm araştırma verilerine atıf yapılmaktadır.

3.‘Misyon’ (mission) kavramı Ufuk Avrupa’da tanımlanan yeni bir düzlemdir. 'Misyon' belirli bir zaman dilimi içinde ölçülebilir bir hedefe ulaşmayı amaçlayan bir eylem portföyü ve bireysel eylemler yoluyla elde edilemeyen bilim ve teknoloji ve/veya toplum ve vatandaşlara etki anlamına gelmektedir.

4.Ufuk Avrupa’da ‘arka plan’ (background); Ufuk2020’de olduğu gibi, fikri mülkiyet haklarını da içine alacak şekilde tüm veri, bilgi birikimi veya her türlü uzmanlık olarak geçmektedir. Ufuk2020’de fonlanacak projeye ilişkin arka planın katılımcılar tarafından yazılı bir anlaşma kapsamında belirtilmesi gerekirken Ufuk Avrupa’da bu belirleme ortadan kaldırılmıştır.

5.Ufuk Avrupa’da ‘faydalanım’ (exploitation) ifadesi Ufuk2020’deki tanımına ek olarak yenilik faaliyetlerine ve ürünlerin imalatına da uygulanmakta ve bu anlamda daha geniş bir kapsama sahip görünmektedir.

6.Ufuk Avrupa’da ‘fonlayan kuruluş’ (funding body) ifadesi, ‘yetkili makamlar’ yerine ‘örgütler’ olacak şekilde genişletilmiştir.

7.Ufuk Avrupa’da ‘sonuçlar’ (results) kavramı, içeriği ya da şekli nasıl olursa olsun, korunabilir olup olmamasından bağımsız olarak ‘faaliyetin somut ya da maddi olmayan etkileri’ anlamına gelecek şekilde düzenlenmiştir. Ufuk2020’de “proje kapsamında ortaya konan tüm çıktıları” ifade eden sonuç kavramı, yeni anlamıyla yalnızca projenin etkisine atıf yapmaktadır. Bu kapsamıyla bir faaliyetin ‘çıktı’sına nazaran ‘etkisi’ni tanımlamak ya da ölçmenin zorluğu ayrıca bir eleştiri olarak dile getirilmektedir.

8.Ufuk2020 Katılım ve Yaygınlaştırma Kuralları belgesinde özellikle belirtilmeyen “mükemmeliyet mührü”  kavramı, Ufuk Avrupa ilgili belgesinde açıkça tanımlanmaktadır. Mükemmeliyet mührünü, çağrıya sunulan bir proje teklifinin, çalışma programında belirtilen tüm eşikleri aştığını ancak bütçe eksikliği nedeniyle fonlanamadığını ortaya koyan onay belgesi olarak tanımlamak söz konusudur.

9.RfP’de Ufuk Avrupa’nın hedefleri, Birliğin bilimsel ve teknolojik temellerinin ve rekabet gücünün artırılması, küresel zorlukların üstesinden gelmeye ve araştırma ve inovasyonun etkisini güçlendirmeye yardımcı olmak şeklinde açıkça belirtilmektedir.

10.Programın aşağıda yer alan özel hedefleri bulunmaktadır;

(a) Yüksek kalitede yeni bilgi, beceri, teknoloji ve çözümlerin yaratılmasını ve yaygınlaştırılmasını desteklemek;

(b) Birlik politikalarının geliştirilmesi, desteklenmesi ve uygulanmasında araştırma ve yeniliğin etkisini güçlendirmek ve küresel zorluklarından üstesinden gelmek için endüstri ve toplumda yenilikçi çözümlerin kullanılmasını desteklemek;

(c) Çığır açan buluşlar da dahil olmak üzere her türlü inovasyonu teşvik etmek ve inovatif çözümlerin pazar kullanımını güçlendirmek;

(d) Programın güçlendirilmiş bir Avrupa Araştırma Alanı içerisinde çıktılarını en iyi şekilde kullanmak.

11. Ufuk Avrupa’da Ufuk2020’nin üç temel bileşenli yapısı aynı kalmakla birlikte isimleri değişmiş ve tematik alanları içerisinde bulunduran 2. Bileşen’de küme yapılanmaları dikkati çekmektedir:

  • 1.Bileşen: Açık Bilim (Open Science)
    • Avrupa Araştırma Konseyi (ERC),
    • Marie Sklodowska-Curie Burs ve Dolaşım Destekleri (MSCA),
    • Araştırma Altyapıları
  • 2.Bileşen: Küresel Sorunlar ve Endüstriyel Rekabet Edebilirlik (Global Challenges and Industrial Competitiveness)
    • Sağlık Kümesi,
    • Kapsayıcı ve Güvenli Toplumlar Kümesi,
    • Dijital ve Sanayi Kümesi,
    • İklim, Enerji ve Hareketlilik Kümesi,
    • Gıda ve Doğal Kaynaklar Kümesi,
    • Ortak Araştırma Merkezlerinin nükleer olmayan faaliyetleri Kümesi
  • 3.Bileşen: Açık İnovasyon (Open Innovation)
    • Avrupa İnovasyon Konseyi,
    • Avrupa İnovasyon Ekosistemleri,
    • Avrupa Inovasyon ve Teknoloji Enstitüsü

Temel bileşen olmamakla birlikte ‘Avrupa Araştırma Alanının Güçlendirilmesi’ ile ilgili dördüncü kısım ise şu bileşenleri içermektedir: Mükemmeliyetin paylaşımı, Avrupa Araştırma ve Yenilik Sisteminin düzeltilmesi ve geliştirilmesi.

12. Misyonlar, ‘Küresel Sorunlar ve Endüstriyel Rekabet Edebilirlik’ bileşeni altında programlanmıştır ancak Programın diğer kısımlarında yürütülen faaliyetlerden de faydalanır.

13. Program Misyonları;

  • Avrupa Birliği (AB) değerleriyle uyumlu ve Birlik önceliklerine ulaşmaya katkı sağlar nitelikte olmalı,
  • Cesur ve ilham verici olmalı ve dolayısıyla geniş toplumsal veya ekonomik dayanağı olmalı,
  • Net bir yönü ve hedefi olmalı, ölçülebilir ve belli bir süre odaklı olmalı,
  • İddialı ama gerçekçi araştırma ve yenilik faaliyetlerine odaklanmalı,
  • Disiplinler, sektörler ve aktörler arasındaki kıvılcımı tetiklemeli,
  • Çeşitli ve aşağıdan yukarıya çözümlere açık olmalı.

14.2021-2027 arasında uygulanacak olan ÇP’nin bütçesi, 94 Milyar EUR olarak belirtilmiştir. Tutarın temel bileşenlere dağılımı;

  • ‘Açık Bilim’ temel bileşeninin bütçesi : 25.8 Milyar EUR

- ERC: 16.6 Milyar EUR

- MSCA: 6.8 Milyar EUR

- Araştırma Altyapıları: 2.4 Milyar EUR

  • ‘Küresel Sorunlar ve Endüstriyel Rekabet Edebilirlik’ temel bileşeninin bütçesi : 52.7 Milyar EUR
  • ‘Sağlık’ Kümesi : 7.7 Milyar EUR
  • ‘Kapsayıcı ve Güvenli Toplumlar’ Kümesi : 2.8 Milyar EUR,
  • ‘Dijital ve Sanayi’ Kümesi: 15 Milyar EUR,
  • ‘İklim, Enerji ve Hareketlilik’ Kümesi : 15 Milyar EUR,
  • ‘Gıda ve Doğal Kaynaklar’ Kümesi : 10 Milyar EUR,
  • Ortak Araştırma Merkezlerinin nükleer olmayan faaliyetleri Kümesi: 2.2 Milyar EUR.
  • ‘Açık İnovasyon’ temel bileşeninin bütçesi : 13.5 Milyar EUR
  • Avrupa İnovasyon Konseyi: 10.5 Milyar EUR, (0.5 Milyar EUR’ya kadar olan kısmı Avrupa Yenilik Ekosistemleri),
  • Avrupa İnovasyon ve Teknoloji Kurumu: 3 Milyar EUR,
  • ‘Avrupa Araştırma Alanının Güçlendirilmesi’ ne ilişkin kısma 2,1 Milyar EUR bütçe ayrılması ve söz konusu bütçenin
  • Mükemmeliyetin Paylaşımı Bileşeni için 1,7 Milyar EUR,
  • Avrupa Araştırma ve Yenilik Sisteminin Geliştirilmesi Bileşeni için 0.4 Milyar EUR ayrılması öngörülmektedir.

15.Ufuk Avrupa’da üç araştırma alanının fonlanamayacağı belirtilmektedir,

 (a) Üreme amaçlı insan klonlamasına yönelik faaliyetler,

 (b) Bu tür değişiklikleri kalıtımsal hale getirebilecek insan genetik mirasını değiştirmeye yönelik faaliyetler,

 (c) Somatik hücre çekirdek transferi (somatic cell nuclear transfer) dahil olmak üzere sadece araştırma veya kök hücre temini amacıyla insan embriyoları yaratmayı amaçlayan faaliyetler.

16.Etikle ilgili kısımlar Ufuk Avrupa’da Ufuk2020’ye göre daha detaylandırılmakta ve Araştırma Bütünlüğüne Yönelik Avrupa Meslek Kuralları’na (European Code of Conduct for Research Integrity) atıf yapılmaktadır.

17.Konsorsiyuma katılım şartlarından olan farklı Üye ve Asosiye ülkelerden en az üç bağımsız tüzel kişiliğin yer alması kuralı Ufuk Avrupa’da aynı kalmakla birlikte bu tüzel kişiliklerden en az bir tanesinin Üye Ülkelerden birinde yerleşik olması gerektiğine ilişkin hüküm eklenmiştir. En az üç asosiye ülkenin konsorsiyum oluşturabilme koşulu Ufuk Avrupa’da minimum katılım şartlarını artık sağlamayacaktır.

18.Ufuk Avrupa’da asosiye olmayan üçüncü ülkelerin fonlanması iki durumda söz konusu olmaktadır; a) çalışma programında ilgili ülkenin fonlanabilmesine ilişkin özel bir hüküm yer alması b) fonlayan kuruluşun ilgili ülkeyi projenin yürütülmesi ve amaçları adına gerekli görmesi.

19.Ufuk Avrupa’da açılacak ortak çağrılarda öncelikli alan vurgusu kaldırılmış ve kâr amacı gütmeyen kuruluşların proje ortağı olabilmesine ilişkin hüküm eklenmiştir.

20.İki aşamalı proje sunma/değerlendirme süreci Ufuk Avrupa’da RfP’den çıkarılmıştır.   

21.Ufuk2020’de fonlanma tutarının 500 Bin EUR ve üzerinde olması durumunda Komisyon tarafından yalnızca koordinatörün finansal yeterliliğine ilişkin kontrol sağlanmakta idi. Ancak Ufuk Avrupa’da Komisyonun ya da fonlama kuruluşunun 500 Bin EUR eşik değerin altında da, finansal yeterliliğe ilişkin şüphelerin söz konusu olması veya AB programları tarafından fonlanan pek çok süregelen faaliyete katılıma bağlı yüksek risk durumlarında koordinatör ile diğer proje ortaklarının da finansal yeterliliğinin sorgulanabileceğine dair hüküm eklenmiştir.

22.Finansal açıdan yetersizlik görülmesi durumunda, Komisyon veya fonlayan kuruluş, başvuru sahibinin katılımını bağlı olduğu kuruluşun müşterek ve müteselsil sorumluluk beyanına bağlamaktadır.

23.Ufuk Avrupa’da proje önerilerinin bir değerlendirme komisyonu tarafından değerlendirileceği ve bu komisyonun bağımsız dış danışmanlar dışında Birlik Kuruluş ve Topluluk temsilcileri tarafından da oluşturulabileceği belirtilmektedir.

24.Değerlendirmenin incelenmesinden sorumlu komitenin yapısı, değerlendirme sürecinin nasıl olması gerektiğine ilişkin belirlemeler Ufuk Avrupa RfP’den çıkarılmıştır. Ancak bu sürecin Komisyon tarafından ne şekilde yürütüleceğine ilişkin konuların proje ortakları tarafından bilinmesi önem arz etmektedir.

25.Ufuk 2020 içinde geniş kullanım alanı bulan ve oldukça yararlı olan RES (Research Enquiry Service) Ufuk Avrupa RfP’sinden çıkarılmıştır. İlgili yapının başka bir hukuki düzleme dayalı devamı konusunda detaylı bilgi henüz bulunmamaktadır.

26.Ufuk Avrupa’da özellikle kilometre taşlarının (milestones) önemi artmış görünmektedir zira belirlenen kilometre taşlarının gerçekleştirilmemesi durumunda faaliyetlerin askıya alınması, tadil edilmesi ya da feshedilmesi söz konusu olabilecektir. Misyonlarla bağın ortadan kalkması durumunda da projenin sonlanması söz konusu olabilecektir. Benzer şekilde ekonomik gerekçelere bağlı olarak da bağın ortadan kalkması durumunda proje feshedilebilecektir.

27.Yeni çerçevede ‘geri ödeme oranları’ (reimbursement rate) tabirinin yerini, anlamda bir değişiklik olmaksızın ‘fonlama oranı’ (funding rate) ifadesi almıştır. Eş finansman faaliyetlerinde U2020’de tek oran olan %70 oranı, yeni çerçevede minimum %30’dan maksimum %70’e kadar belirlenmiştir.

28.Sabit bir oran üzerinden (%25) hesaplanan dolaylı maliyet hesabında Ufuk Avrupa Programı’nda değişiklik önerilmiştir. Bu kapsamda, U2020’de dolaylı maliyet hesabı yapılırken toplam geçerli masraflara dahil edilmeyen kalemlerden biri olarak proje paydaşının yerleşkesinde kullanılmayan üçüncü taraf aynî katkılarının Ufuk Avrupa’da ilgili hesaba dahil edilmesi önerilmiştir.

29.Gerçek maliyetler üzerinden kurum içi faturalanan mal ve hizmetler dışındaki tüm birim maliyet ve götürü gidere konu dolaylı maliyetlerin %25 sabit oranla hesaplanacağı belirtilmektedir.

30.Ufuk Avrupa RfP’sinde ortalama personel masrafı beyanına müsaade eden CoMUC (certificate on the methodology) kaldırılmıştır.

31.Yeni çerçevede faaliyet kapsamında gelir olarak dikkate alınacak kazanç kalemleri sayılmamaktadır (list of receipts).  Faaliyet sonuçlarının faydalanımından doğan gelir, Ufuk2020’de olduğu gibi faaliyetten doğan kazanım olarak dikkate alınmayacaktır.

32.Maaş almayan KOBİ sahipleri ile maaş almayan diğer gerçek kişilerin birim maliyet üzerinden personel masraflarını beyan etmelerine ilişkin madde RfP Ufuk Avrupa’dan çıkarılmıştır.

33.Ufuk2020’de geçen ‘katılımcı garanti fonu’ (participant guarantee fund) ifadesinin yerini, anlamda herhangi bir farklılık olmaksızın ‘karşılıklı sigorta fonu’ (mutual insurance mechanism) ifadesi almıştır. Yeni çerçevede proje paydaşlarının söz konusu mekanizmaya katkıları oranının, Ufuk2020’deki ara değerlendirmelerde (interim evaluation) öngörülen azalıştan farklı, dönemsel değerlendirmeye bağlı olarak %8’e çıkarılabileceği ya da %5’e düşürülebileceği hüküm altına alınmıştır.

34.Birim maliyetlere ilişkin madde RfP Ufuk Avrupa’dan çıkarılmıştır. Dolayısıyla yeni çerçevede birim maliyetlerin hesaplanmasına yönelik belirlemeler yer almamaktadır.

35.Müşterek mülkiyet anlaşması ya da müşterek mülkiyete yönelik alternatif sözleşmelerin yeni çerçevede yazılı olması gerektiği belirtilmektedir.

36.Ufuk Avrupa’da U2020’de olduğu üzere sadece ticari fayda sağlayacak sonuçların değil, tüm değerlendirmelerin göz önünde bulundurulması gerektiği belirtilmektedir.  

37.Ufuk Avrupa’da proje paydaşlarının sonuçlardan faydalanmasını sağlamak adına uygun bir online platform üzerinden ilgili tarafları bulmaları konusunda bir zorunluluk getirilmiştir. Bilimsel yayınlara açık erişimle ilgili maliyetlerin geçerli masraf olmasına ilişkin bir belirleme Ufuk Avrupa’da açık bir şekilde yer almamaktadır.

38.Sonuçlara ilişkin mülkiyetin devrinde, tanımlanmış üçüncü taraflara devir konusunda anlaşılmışsa, proje paydaşlarının diğer paydaşları bundan haberdar etmesi yönünde bir yükümlülükleri bulunmamaktadır. U2020’de bu kurallar sadece MGA’da yer alırken artık RfP düzleminde de yer almaktadır.

39.Ufuk Avrupa’da Birlik tarafından fonlanan proje paydaşlarının, medya aracılığıyla ya da başka şekilde fonun kullanımını görünür kılmak adına kitlelere uygun ve etkin bilgi aktarımını sağlaması yönündeki Avrupa Komisyonu stratejisi RfP düzlemine dahil edilmiştir.

40.Süreleri de kapsayacak şekilde Programın değerlendirmesine ilişkin detaylar RfP Ufuk Avrupa’ya eklenmiştir. Programın uygulanmasını takiben yeterli düzeyde bilginin edinilmesi üzerine programa ilişkin ara değerlendirmenin yapılması mümkün olacaktır. Ancak bu değerlendirmenin, programın uygulamasını takiben dört yıldan sonra yapılamayacağı belirtilmektedir. Sürenin bitimini takip eden dört yılı geçirmeyecek şekilde Program uygulamasının sonunda programa ilişkin nihai bir değerlendirme Komisyon tarafından yapılacaktır. Komisyon gözlemlerine dayanarak ulaşmış olduğu değerlendirme sonuçlarını Avrupa Parlamentosu, Avrupa Konseyi, Avrupa Ekonomik ve Sosyal Komitesi ve Avrupa Birliği Bölgeler Komitesine iletecektir.

41.Birden fazla AB projesi kapsamında olan fonlamalarda sadece bir kere denetimin söz konusu olacağı belirlenmiştir.

42.Söz konusu düzenlemenin yürürlüğe girme tarihinde değişiklik yapılmış, U2020’de AB Resmi Gazete’de yayımlanmasını takiben 3. günde yürürlüğe gireceği belirtilmekte iken, yeni düzenlemede söz konusu ifade AB Resmi Gazete’de yayımını takip eden 20. gün olarak değiştirilmiştir.

 

Söz konusu metne ilgili linkten ulaşabilir, bahse konu değişiklikleri detayıyla inceleyebilirsiniz.

https://www.ffg.at/sites/default/files/downloads/page/ffg_analysis_rfp_horizoneurope_ecproposal_final.pdf

 

Saygılarımızla,

Ufuk 2020 Programı Yasal ve Finansal Konular Ekibi

 

Gürsel Fırat GEDİKLİ                                          Muaz Mücahit YILDIRIM                                Zeynep Ceren NURATA
firat.gedikli@tubitak.gov.tr                              mücahit.yildirim@tubitak.gov.tr                  zeynep.nurata@tubitak.gov.tr 

0312-298-1776                                                    0312-298-1643                                              0312-298-1651