Chips Ortak Girişimi

Genel Bilgi

Ufuk Avrupa Programı kapsamında desteklenen Ortak Girişimler'den biri olan Key Digital Technologies (KDT) Ortak Girişimi yeni adıyla ve genişletilmiş kapsamıyla Chips Ortak Girişimi olarak devam etmektedir. Chips Ortak Girişimi, Avrupa'nın yarı iletken endüstrisinde küresel lider konumunu güçlendirmeyi amaçlayan ortak bir çabadır. Gelişmiş çip teknolojilerine yönelik artan talebe ve bunların çeşitli sektörlerdeki stratejik öneminin anlaşılmasına yanıt olarak oluşturulmuştur. 

Avrupa Çip Yasası (European Chip Act); araştırmadan üretime kadar tüm süreçleri destekleyen, süreçlerle beraber hareket eden dayanıklı bir tedarik zinciri oluşturulmasının planlandığı, yarı iletken çip sektörüne yönelik yeni bir teşvikler bütünüdür. 43 milyar avrodan daha fazla kamu ve özel sektör yatırımını harekete geçireceği tahmin edilen Çip Yasası ile Avrupa’nın COVID-19 pandemisinde karşılaştığı tedarik problemlerinin önümüzdeki yıllarda tekrar meydana gelmemesi hedeflenmektedir. Söz konusu tedarik problemlerine karşılık hazırlık ve önleme çalışmalarının yapılması adına Üye Ülkeler ve uluslararası ortaklar birlikte çalışacak ve AB’nin günümüzdeki yarı iletken pazar payını ikiye katlayarak 2030 yılında %20’ye çıkarması hedeflenecektir.

Yarı iletkenler sayesinde üretilen çiplerin, sanayi ve ilgili değer zincirleri için stratejik önemi büyüktür. AB’nin “Avrupa’nın Dijital On Yılı: 2030” (Europe’s Digital Decade: 2030) hedeflerinde de belirtildiği üzere çeşitli anahtar kilit teknolojilerin, yapay zekânın, 5G’nin, sınır bilişimin olmazsa olmaz ekipmanlarıdır. Yarı iletken çipler olmadan dijitalleşmeden söz edilmesi de mümkün değildir. Avrupa, hali hazırda yarı iletken materyal ve ekipmanlar bakımından büyük yarı iletken çip fabrikalarını işletebilecek ve köklü firmaları ile tedarik zincirlerinde önemli roller alabilecek bir konumdadır. Çeşitli son kullanıcı sanayi kuruluşları ve hizmet sağlayıcıları (örn. otomotiv, endüstriyel otomasyon, sağlık, enerji, iletişim, tarım vb.), söz konusu yarı iletkenlerden yoğunlukla istifade etmektedir. Ancak Avrupa’nın global yarı iletken pazarındaki payı %10’dur ve büyük çoğunlukla üçüncü ülkelerden tedarikçilere bağımlıdır. 

İlgili tedarik zincirinde herhangi bir aksama olması durumunda, Avrupa’nın sanayi kuruluşları, özellikle de otomotiv firmaları, çip stokları ile ancak birkaç hafta idare edebilecek, sonrasında ise üretimin yavaşlatılması, hatta durdurulması söz konusu olacaktır. Ayrıca Avrupa’nın yarı iletken çip üretebilme kabiliyeti büyük oranda 22 nanometre ve üstü olarak sınıflandırılan düşük kabiliyetli çiplerle sınırlıdır. 7 nanometre ve altı olarak sınıflandırılan ve akıllı telefonlarda karşımıza çıkan ileri seviye çiplerde ise Avrupa’nın tasarım, paketleme ve montaj noktasında dışa bağımlılığı söz konusudur.

Avrupa Çip Yasası ile AB’nin gerekli ekipman, yetişmiş işgücü ve yeni teknolojik yetiler edinmesi, yarı iletken çip teknolojilerinde araştırma, tasarım, imalat ve montaj gerçekleştirebilmesi, bu sayede de yarı iletken ve ileri seviye çiplerde dışa bağımlılığını azaltması ve tedarik zincirini sağlamlaştırması beklenmektedir. Yasanın değerlendirileceği ana başlıklardan biri Avrupa Yarı İletken Çip Girişimi’dir:

•           Avrupa Yarı İletken Çip Girşimi (Chips for Europe Initiative), Avrupa Birliği’nden, Üye Ülkeler’den, Birlik programlarına asosiye olan ülkelerden ve ayrıca Key Digital Technologies Ortak Girişimi’nın yeni yasaya uygun olarak yeniden düzenlenmesi ile oluşturulan Chips Ortak Girişimi (Chips Joint Undertaking) üzerinden toplamda 11 milyar avro bütçe ile yarı iletken çipler için araştırma, geliştirme, inovasyon, ekipman, pilot üretim hatları, prototipleme, test, deney, personel eğitimi gibi faaliyetleri destekleyecektir.

Avrupa Çip Yasası 21 Eylül 2023 tarihinde Konsey tarafından onaylanarak yürürlüğe girmiştir. Aynı gün KDT’nin Chips Ortak Girişimi’ne dönüşmesi de onaylanmıştır.

Chips Ortak Girişimi ilk bölüm (Chips for Europe Initiative Activities) kapsamında desteklenecek olan çağrılar hem Ufuk Avrupa hem de Dijital Avrupa Programları tarafından fonlanacaktır. KDT’nin aynen devam edeceği ikinci bölüm (Activities not covered under the Chips for Europe Initiative) Ufuk Avrupa kapsamında desteklenecektir.

Bütçe

Katılımcı Ülkelerin (Participating States) AB katkısına orantılı miktarlar sağlaması beklenmektedir. Dolayısıyla Chips Ortak Girişimi’nin 2023-2027 yılları için toplam kamu + özel bütçesi yaklaşık 11 milyar Avro olacaktır.

İlgili Küme

Chips Ortak Girişimi Küme 4 bünyesinde yer almaktadır. Cluster 4: Digital, industry and space | European Commission (europa.eu)