Doktora Sonrası Bursları, Marie S. Curie Alanı'nın (MSCA) 5 temel programından bir tanesidir. 2027 yılının sonuna kadar her yıl Avrupa Komisyonu tarafından yeni bir proje önerisi çağrısı yayınlanması beklenmektedir. 

MSCA Doktora Sonrası Burslarının amacı, doktora derecesine sahip ve ileri düzey eğitimle uluslararası, disiplinler arası, sektörler arası hareketlilik yoluyla yeni beceriler kazanmak isteyen araştırmacıların yaratıcı ve yenilikçi potansiyellerini geliştirmektir.

MSCA Doktora Sonrası Bursları, her milliyetten araştırmacının başvurusuna açıktır. Söz konusu burs programı ayrıca araştırmacıları akademik olmayan alanlarda araştırma ve yenilik projeleri üzerinde çalışmaya teşvik eder; Avrupa Araştırma Alanı’na araştırma amacıyla geri dönmek isteyen araştırmacıların başvurularına da açıktır; kariyerine ara vermiş yetkin araştırmacılara tekrar araştırma kariyerlerine dönebilmeleri için de fırsat sunar.

Özgün ve kişiselleştirilmiş bir araştırma projesinin uygulanması yoluyla, MSCA Doktora Sonrası Bursları, eğitim ve hareketlilik yoluyla mükemmelliği teşvik etmeyi ve araştırmacıları hem mevcut hem de gelecekte oluşabilecek sorunlara çözüm bulabilmeleri için yeni becerilerle ve yeterliliklerle donatmayı hedefler.

Doktora sonrası bursu sahibi araştırmacılar, araştırmalarının sonuçlarının tüm kamuoyuna görünür olabilmesi için toplumun geneline ulaşmaya teşvik edilir.
 

Programdan Beklenen Etki:

Sunulacak proje önerilerinden şu etki alanlarına katkı yapması beklenir:

  • Her sektörden konu bağımsız ve mükemmel araştırma projeleri yürütmek ve aynı zamanda, doktora derecesine sahip ve ileri düzey eğitim ile uluslararası, disiplinler arası, sektörler arası hareketlilik yoluyla bireysel yetkinlik ve becerilerini çeşitlendirmek isteyen araştırmacıların yaratıcı ve yenilikçi potansiyellerini geliştirmek;
  • Daha iyi eğitilmiş, yenilikçi ve girişimci araştırmacılar ile Avrupa'nın araştırma ve inovasyon alanındaki insan sermayesini güçlendirmek;
  • Avrupa'nın rekabetçiliğine ve büyümesine katkıda bulunan araştırma ve inovasyon kalitesini artırmak;
  • Önde gelen bir araştırma ve inovasyon alanı olarak, ayrıca araştırmacıların daha iyi çalışma şartlarına sahip olabilmeleri için Avrupa'nın çekiciliğini artırmak;
  • Avrupa Araştırma Alanı genelinde bilgi aktarımını ve beyin dolaşımını kolaylaştırmak;
  • Açık bilim, yenilikçilik ve girişimcilik kültürünü teşvik etmek/beslemek.

Programdan Beklenen Çıktı:

Desteklenen doktora sonrası bursiyer açısından:

  • MSCA doktora sonrası bursiyerlerinin akademi ve akademi dışında istihdam edilebilirlikleri ve kariyer gelişimlerine yol açabilecek şekilde daha iyi araştırma beceri ve yetkinlikleri edinmeleri; 
  • Disiplinler arası, sektörler arası ve uluslararası deneyimlerle şekillenen araştırma ve inovasyon çalışmalarına yönelik yeni yaklaşımlar oluşturmaları;
  • Araştırma ve inovasyon etkisini artıracak, genişletecek şekilde kamuoyu ve diğer araştırmacılar ile iletişim kapasitesinin artırılması.

Katılımcı kuruluş açısından:

  • Araştırmacılar için çalışma koşullarının ‘Araştırmacılar İçin Avrupa Bildirgesi ve Araştırmacıların İşe Alınması İçin Davranış Kuralları1 dokümanında belirtilen prensipler ile daha uyumlu hale getirilmesi; 
  • Araştırma eğitiminin ve danışmanlık mekanizmalarının kalitesinin ve sürdürülebilirliğinin geliştirilmesi;
  • Katılımcı kuruluşların küresel çekiciliğinin, görünürlüğünün ve itibarının artırılması; 
  • Katılımcı kuruluşlar arasında daha güçlü araştırma ve inovasyon kapasitesi oluşması; daha iyi bilgi transferi gerçekleşmesi;
  • Katılımcı kuruluşların eğitim ve öğretim mekanizmalarında araştırma sonuçlarının düzenli geri bildiriminin sağlanması. 

Programın Özeti:

Tüm dünyadan deneyimli araştırmacılara uluslararası ve sektörler arası araştırma amaçlı dolaşım imkânı sunarak kariyer gelişimlerinin sağlanmasını, böylelikle de Türkiye’nin de parçası olduğu Avrupa Araştırma Alanı’nın rekabetçiliğinin artırılmasını hedefleyen bu program kapsamında tüm dünya ülkelerinden ve tüm araştırma alanlarından deneyimli araştırmacılar tarafından sunulan proje önerileri Avrupa Komisyonu tarafından desteklenmektedir.

Yazılacak proje önerisinde, doktora derecesini almış bir araştırmacının son 3 yıldır 12 aydan fazla bulunmadığı bir ülkedeki araştırma kuruluşuna fiziksel olarak gitmesi ve 12-24 ay süre ile araştırmalarını orada yürütürken gerçekleştireceği faaliyetleri aktarması beklenir. Dolayısıyla proje önerisi hazırlanırken 1 araştırmacı ve 1 araştırma kuruluşunun anlaşması ve proje önerisini birlikte hazırlaması gerekmektedir.

MSCA Doktora Sonrası Bursları’na başvuru yapacak araştırmacıların, proje önerilerinin ilgili çağrı kapanış tarihine kadar Avrupa Komisyonu’na internet tabanlı bir portal aracılığı ile ("Funding & Tender Opportunities" portalı) araştırmacının kendisi ya da araştırmalarını yürüteceği kurumdan belirlemiş olduğu kurum irtibat kişisi tarafından sunulması gerekmektedir. Sunulacak proje önerisi her araştırma konusundan olabilir, ancak Avrupa Komisyonu’nun hazırlamış olduğu proje önerisi yazım formatına uygun ve sorduğu soruları yanıtlar şekilde hazırlanmalıdır. (Güncel hazırlık dokümanları için aşağıdaki ‘Dokümanlar’ başlığı altına bakınız.)

Program kapsamında AB Üye Ülkeleri2 veya Ufuk Avrupa Asosiye Ülkeleri3 arasında ya da diğer üçüncü ülkelere4 doğru ya da üçüncü ülkelerden AB Üye/Asosiye Ülkelerine doğru uluslararası hareketlilik gerçekleştirmeyi taahhüt eden mükemmel araştırmacılara araştırma bursu sağlanacağından aşağıda yer alan hareketlilik yöntemlerinden birisine uygun olarak proje önerisi yazılmalıdır. Başvurular, akademik veya akademik olmayan sektördeki bir kuruluş ile bir araştırmacı tarafından ortaklaşa yapılır. 

Başvuru Şartları:

Doktora Sonrası Burslar Avrupa'da (bir AB Üye Ülkesinde veya Ufuk Avrupa Asosiye Ülkesinde) ya da Ufuk Avrupa ile ilişkili olmayan bir Üçüncü Ülke de kullanılabilir. Burslardan faydalanmanın aşağıda belirtilen iki yöntemi vardır ve başvuru yapacak araştırmacıların bunlardan bir tanesini seçerek proje önerisi hazırlamaları gerekmektedir:

  • Doktora Sonrası Burslar – Avrupa Paneli: Dünyanın herhangi bir ülkesinden Avrupa'ya gelerek veya Avrupa içinde hareket ederek araştırma ve inovasyon projesi gerçekleştirmek isteyen, herhangi bir milletten araştırmacının başvurusuna açıktır. Türkiye’den AB Üye ve Asosiye Ülkelerine araştırma amacıyla gitmek isteyen araştırmacılar da, Türkiye dışındaki herhangi bir ülkeden Türkiye’ye gelmek isteyen araştırmacılar da bu panele başvurmalıdır. Bu bursların standart süresi en az 12 ay, en fazla 24 ay olabilmektedir.
  • Doktora Sonrası Burslar – Global Panel: AB Üye ve Asosiye Ülkeleri dışındaki ülkelere giderek araştırma ve inovasyon projesi gerçekleştirmek isteyen araştırmacıların başvurularına açıktır. Ancak bu araştırmacılar ya Avrupa vatandaşı olmalı ya da Avrupa’da uzun süreli ikamet etmiş5 olmalıdırlar. Global panel, araştırmacının en az 12, en fazla 24 ay süre ile Üçüncü bir Ülkeye6 gidişini ve sonrasında 12 ay AB Üye ya da Asosiye Ülkesindeki bir kuruluşa zorunlu dönüşünü gerektirir. Dolayısıyla yazılacak proje önerisi en az 12 ay gidiş 12 ay sabit dönüş (toplam 24 ay) ile en fazla 24 ay gidiş 12 ay sabit dönüş (toplam 36 ay) arasında olabilmektedir. Global panele başvuran Türkiye’den bir araştırmacı, Avrupa dışındaki ülkelere 12-24 ay arasında bir süre ile gidebilir; ancak bu süre sonunda 12 ay mutlaka Türkiye'deki (ya da AB Üye/Asosiye Ülkelerindeki) bir kuruluşa geri dönmeli ve 12 ay süresince projesini burada devam ettirmelidir.7

Başvuru yapacak tüm araştırmacıların aşağıda belirtilen üç önkoşulu sağlaması gerekmektedir:

  • Doktoralı Araştırmacı Olma Koşulu: Başvuru yapacak araştırmacıların ilgili programın çağrı kapanış tarihi itibari ile doktora derecesini almış ya da almaya hak kazanmış olmaları gerekmektedir. 8 
  • 8 yıl şartı: Çağrı kapanış tarihi itibariyle başvuru yapan araştırmacıların doktora derecelerini aldıkları tarihten itibaren en fazla 8 yıl araştırma deneyimine sahip olmaları gerekir. Araştırma dışında edinilen deneyimler, kariyere verilen aralar (analık – babalık izni, hastalık izni gibi) hesaba katılmamaktadır. (Dokümanlar kısmında bu önkoşul ile ilgili ayrıntılı bilgi içeren belgeyi inceleyiniz.)
    • Ek bilgi - Ülkesine Geri Dönen Araştırmacılar: AB Üye ya da Asosiye Ülkelerine araştırma kariyerleri için geri dönmeyi planlayan AB Üye ya da Asosiye Ülke vatandaşlarının (ya da bu ülkelerde uzun dönemli kalanların9) üçüncü ülkelerde edindikleri araştırma deneyimi bu 8 yıl deneyim hesaplamasına dahil edilmeyecektir. Örneğin, doktorasını aldıktan sonra ABD’de 9 yıl araştırma deneyimi edinen bir Türk araştırmacının tekrar Türkiye'ye ya da Avrupa'ya dönüş için yapacağı başvuru kabul edilecektir. Ek olarak, araştırmacının kendi ülkesinde yapmak zorunda olduğu askerlik hizmeti süresi, ülkeye kısa süreli giriş çıkışlar da bu hesaplamaya dahil edilmez.
  • Uluslararası Dolaşım Koşulu: Başvuru yapacak araştırmacıların ilgili programın çağrı kapanış tarihi (önümüzdeki çağrının kapanış tarihi 13 Eylül 2023’tür) itibari ile geldikleri/gidecekleri ülkede son 3 yıl içerisinde 12 aydan fazla bulunmamış (oturmamış, araştırma yapmamış, çalışma/öğrencilik yapmamış) olmaları gerekmektedir. (Global Panelinde Avrupa dışındaki kuruluşun bulunduğu ülke için bu şart aranır; geri dönülecek ülkede aranmaz.)  

Katılımcı Kuruluşlar:

MSCA Doktora Sonrası Burslar kapsamında proje önerisi hazırlayacak araştırmacılar kendilerine ev sahibi kuruluş (hosting institution) olarak akademik ya da akademik olmayan bir kuruluş bulmalıdırlar. Bu kuruluş üniversite, araştırma merkezi/enstitüsü, kamu kurumu/kuruluşu, sanayi kuruluşu, KOBİ, STK, hastane, laboratuvar olabileceği gibi araştırmacıya araştırma ortamı sunabilen her türlü kuruluş da olabilir.

Görevlendirmeler10:

Doktora Sonrası Burs alan araştırmacılar, proje süreleri içerisinde dünyanın herhangi bir ülkesinde gerçekleştirmek üzere geçici bir görevlendirme aşaması dâhil etmeyi tercih edebilirler (bu tercih isteğe bağlıdır). Söz konusu görevlendirme tek seferde de gerçekleştirilebilir; istenirse birkaç kısa döneme de bölünebilir ve farklı kuruluşlarda gerçekleştirilebilir. 

Doktora Sonrası Burslar – Avrupa Paneli için görevlendirme süresi, toplam proje süresinin üçte birini aşamayacaktır, projenin hedefleriyle uyumlu olmalı ve bursun etki değerine katkı sağlayacak şekilde planlanmalıdır. 

Doktora Sonrası Burslar – Global Panel içinse, görevlendirme süresi Avrupa dışında geçirilecek proje süresinin üçte biri kadar olabilir. Proje başlangıcında projenin yürütücüsü kuruluşta (ya da proje önerisi yazılırken belirtilen bir başka kuruluşta) en fazla üç ay geçirilebilir. Böylece araştırmacıya Avrupa dışındaki ülkeye gitmeden önce, geri döneceği kuruluşta zaman geçirme imkânı verilmiş olur. Görevlendirmelerin, araştırmacının son 12 ay zorunlu olarak döneceği AB Üye Ülkesi ya da Asosiye Ülkedeki kuruluşunda gerçekleştirilmesine izin verilmez.

Proje Süresi Sonunda Akademik Olmayan Sektöre Yerleştirme11:

Proje süresi sona erdiğinde araştırmacıya, akademik olmayan bir kuruluşta (AB Üye ya da Asosiye Ülkesinde olması kaydıyla) araştırma ve inovasyon projelerinde çalışmak üzere 6 aya kadar ek süre verilebilir.

Projesini hali hazırda akademik olmayan sektördeki bir kuruluşta gerçekleştiren MSCA-PF sahibi araştırmacılar da farklı bir akademik olmayan kuruluşa (AB Üye ya da Asosiye Ülkesinde olması kaydıyla) geçerek bu ek 6 aya kadar olan yerleştirme süresini değerlendirebilirler.

Böyle bir ‘yerleştirme’ proje önerisinin bir parçası olarak tasarlanmalı; projeye ve araştırmacının kariyer gelişimine katma değeri açıklanmalı, kabul mektubu (Letter of Commitment - LoC) ile desteklenmelidir. Bu açıklamalar, projenin değerlendirme sürecinde dikkate alınacaktır.

Bu sayede sektörler ve kuruluşlar arasındaki kariyer hareketlilikleri teşvik edilmekte, araştırmacılar için kariyer fırsatlarının genişlemesi sağlanırken, inovasyon ve bilgi transferinin de hızlanması amaçlamaktadır. 

Önemli Hususlar:

  • Yazılacak proje önerileri tüm araştırma ve teknolojik gelişim konularına açıktır; konu sınırlaması bulunmamaktadır.12 Başvurular 8 ayrı başlık altında değerlendirilir: Kimya, Sosyal Bilimler, Ekonomi, Bilgi Teknolojileri ve Mühendislik, Çevre, Yaşam Bilimleri, Matematik, Fizik. Her başlık altında belirli anahtar kelimeler yer alır. Başvuru yapılırken araştırma konusu bu anahtar kelimelerden en çok hangisine uygun ise o başlık altında başvuru yapılmalıdır. Anahtar kelimeler listesine buradan ulaşabilirsiniz.
  • Önceki senenin çağrısına sunulan proje önerilerinin Avrupa Komisyonu’na tekrar sunulabilmesi için en az 70 puan almış olması gerekir. Aynı işveren kuruluş (ve Global Panelin Avrupa dışında bulunan Asosiye kuruluş) ile aynı doktora sonrası araştırmacı, birlikte, önceki senenin çağrısına başvurduğunda ‘yinelenen başvuru’ olarak kabul edileceklerdir ve ancak 70 puan üstü almış ise yeniden başvurusu kabul edilecektir.
  • Her araştırmacı aynı çağrı döneminde Avrupa ya da Global panelden birisini seçerek bir adet MSCA-PF başvurusu yapabilir. Sistemde aynı araştırmacıya yer verilen birden fazla başvuru bulunması halinde Avrupa Komisyonu araştırmacının sisteme yüklediği son başvuruyu dikkate alacaktır. Farklı araştırmacılar için aynı araştırma hedefleri ve iş planı ile sunulmuş birden fazla proje önerisi var ise, bu durumda da sadece ilk sunulan proje önerisi dikkate alınacaktır.
  • MSCA-PF başvuruları ‘mono-beneficiary’ başvurular olarak tanımlanırlar ve AB Üye ya da Asosiye Ülkelerinden tek bir kuruluş tarafından Avrupa Komisyonu’na sunulmaları beklenir.
  • PF – Avrupa Paneli kapsamında her araştırmacı gideceği kuruluşta bir tane danışman (supervisor) belirlemelidir. PF – Global Paneli kapsamında ise hem gidilecek hem geri gelinecek kuruluşta birer tane olmak üzere toplam iki ana danışman (main supervisor) seçilmelidir. Bu ana danışmanlar sistemde iletişim kişisi olarak yer alacaktır. Araştırmacılar bu ana danışmanlar dışında ek olarak aynı veya farklı kurumlardan araştırma konuları için tamamlayıcı ve yararlı olduğunu düşündükleri farklı yan-danışmanlar (co-supevisor) da seçebilirler.
  • Başvuru aşamasında Avrupa Komisyonu, araştırmacıların ve danışmanlarının başvuru formlarını beyan usulü doldurmalarını bekler. Bu beyanlarını ispatlayıcı dokümanlar (diploma, tam zaman eş değer çalışılan yıllar hakkında resmi belge, hangi ülkede kaç yıldır yaşandığına dair pasaport bilgisi vs.) istenmemektedir. Ancak başvuru sahibinin beyanlarında şüphe uyandırıcı bir durum görülmesi veya başka türlü beklentiler halinde Avrupa Komisyonu bu tür belgeleri sonradan teyit amaçlı isteyebilmektedir. 
  • Başvurular AB resmi dillerinden herhangi birisinde yapılabilmektedir. Ancak başvuruların tamamına yakını İngilizce yapılmaktadır. Yabancı dil seviyesini gösterir belge hiçbir proje önerisi başvurusunda istenmemektedir. Araştırmacıların başvurularını İngilizce olarak yapmaları dil bilgisi seviyelerini ispatlamaları için yeterli görülmektedir. 
  • Proje önerileri ‘mükemmeliyet’, ‘etki’, ‘uygulamanın kalitesi ve etkinliği’ başlıkları altında hakemlerce değerlendirilir. 70 puan üstünü geçen proje önerileri eşik değeri geçmiş sayılır ve mevcut çağrı bütçesinin yettiği kadar, en yüksek puan alan proje önerisinden başlayarak, desteklenir. 
  • 85 puan ve üzeri alan proje önerileri Avrupa Komsiyonu tarafından desteklenemedikleri durumlarda Mükemmeliyet Mührü (Seal of Excellence - SoE) adıyla bir belge alırlar. Bu belge Avrupa'da ulusal ya da kurumsal fonlarla araştırmacıların desteklenmelerine yardımcı olabilir, proje önerilerini farklı fon fırsatları ile uygulama şansı edinmelerini sağlayabilir. EURAXESS Portalı üzerinden SoE alan projeleri destekleyeceğini duyuran kuruluşların araştırma pozisyonu ilanları incelenebilir. 
    • Avrupa Araştırma Alanı Bursları (European Research Area - ERA - Fellowships): Proje önerileri değerlendirildikten sonra, Avrupa Komisyonu tarafından, desteklenen asil liste (main list), yedek liste (reserve list), eşiği geçen ancak bütçe yetmediği için desteklenemeyen liste (above threshold) ve eşiği geçemeyen liste (below threshold) adlarıyla sıralanırlar. 2018 yılından bu yana Genişleme (Widening) Ülkelerine (Türkiye de bu gruba dahildir) özel ek bir panel açılmaktadır. Avrupa Paneli’ne Türkiye'ye gelmek üzere başvuru yapan araştırmacılar asil listede desteklenememişlerse, bu panelde desteklenme imkanı bulabilirler. "ERA Fellowships" adı verilen bu panelde bu sene 8 milyon avroluk ek bütçe bulunacaktır. Araştırmacıların bu panelde yer alan ek bütçeden faydalanabilmeleri için mutlaka PF-Avrupa Paneli’nden, Genişleme ülkelerinden birinde bulunan bir kurum ile başvuru yapmış olmaları gerekmektedir. PF başvuruları sırasında araştırmacılar bu ek burs hakkını kullanmak isteyip istemediklerine dair bir işaretleme yapmalıdırlar. ERA Fellowships imkanı değerlendirilmek isteniyorsa A kısmında, "Administrative Forms" doldurulurken "Other Question" sekmesinde sorulan ilgili soru "Evet" şeklinde işaretlenmelidir. Eğer "Hayır" seçilir veya seçim yapılmazsa sistem başvuruları otomatik olarak ERA Fellowships kapsamı dışında değerlendirecektir. Bu panelde desteklenecek proje sahipleri "PF Fellow" olarak değil "ERA Fellow" olarak adlandırılacaklardır. Ancak isim farklılığı haricinde bursu kazanmaları halinde edinecekleri (finansal ve diğer) haklar PF bursiyerlerinden farklı olmayacaktır.13

Proje Önerisi Nasıl Hazırlanır ve Sunulur?:

Avrupa Komisyonu’nun hazırladığı formatta (her sene çağrının açıldığı gün yayınlanır) 10 sayfa sınırı (ekler hariç) ile hazırlanan proje önerisi Avrupa Komisyonu’nun kendi (çevrimiçi) sistemi üzerinden çağrının kapanacağı gün Brüksel saati ile 17:00’a kadar Avrupa Komisyonu’na sunulur. (Proje önerisi "MS Word/Rtf" dosyası olarak yazıldıktan sonra "pdf" dosyasına çevrilerek Avrupa Komisyonu'nun başvuru sistemine yüklenmektedir.)

2023 yılı MSCA-PF çağrısı proje önerisi yazım formatı aşağıda "Dokümanlar" kısmında paylaşılmıştır. Başvurular muhakkak güncel format üzerinden hazırlanmalıdır. 

Avrupa Komisyonu'nun formları ise "Funding & Tender Opportunities" portalına kayıt olunduktan sonra görülebilir; ancak öncesinde incelemek için örnek formları aşağıdaki 'Dokümanlar' başlığında görebilir ve indirebilirsiniz.

Araştırmacı proje önerisini Avrupa Komisyonu'nun ‘Funding&Tender Opportunities’ adlı portalı üzerinden sunarken, araştırmacının gideceği/geleceği kuruluşa ait PIC14 kodunu sisteme girmesi gerekmektedir. Kuruluşların kısa adı yazılarak PIC kodları sistemden bulunabilir. Ancak daha önce PIC kodu almamış kuruluşların bu kodu edinmeleri gerekir. Araştırmacı bu kodu edinmek için kuruluşu ile irtibata geçmeli, kendisi kuruluş adına PIC kodu almaya çalışmamalıdır. Detaylı bilgi için lütfen tıklayınız.

Destek Kapsamı

    MSCA PF kapsamında sunulan destek kalemleri sabit kalemler olup araştırmacının yaşam ve dolaşım giderlerini; varsa ailesi için ek katkıyı; araştırma ve eğitim giderlerini kapsar. Ek olarak araştırmacıyı istihdam eden kuruluşun idari maliyetleri için de harcama kalemi sunar.

    Global Panel kapsamında yer alan Avrupa’ya zorunlu geri dönüş süresi boyunca da destek devam etmektedir. Bu burslar kapsamında verilen destek araştırmacıyı ve araştırmalarını destekler nitelikte olup, herhangi bir altyapı desteği sunulmamaktadır.
     

    Finansal Yapı

    Doktora Sonrası Burslar

    (PF)

    Araştırmacıya (Aylık)Kuruma (Aylık)

    Yaşam Giderleri*

    (Living Allowance)

    Dolaşım Giderleri

    (Mobility Allowance)

    Aile Katkısı

    (Family Allowance)

    Araştırma, Eğitim Giderleri

    (Research, training and networking costs)

    İdari Maaliyetler

    (Management and indirect costs)

    5.080 Avro*600 Avro660 Avro1000 Avro650 Avro

     

    *Kuruluşlar doktora sonrası araştırmacıyı sosyal güvencesini sağlayacak şekilde bir iş sözleşmesi karşılığında istihdam etmelidir. Satın alma gücü paritesine göre her ülkenin Avrupa Komisyonunca belirlenmiş bir ‘ülke düzenleme katsayısı’ (CCC) bulunur. İstihdam edilecek araştırmacı hangi ülkede istihdam edilecekse ‘yaşam giderleri’ harcama kalemi o ülkenin katsayısı ile hesaplanır.15 Türkiye için ülke katsayısı %64,5 olarak belirlenmiştir. Dolayısıyla 'yaşam giderleri' olarak belirtilen Türkiye'de istihdam edilecek doktora sonrası araştırmacının maaş kalemi %64,5 katsayısı kullanılarak hesaplanacaktır.

    Araştırmacı hangi ülkeye gidiyorsa o ülkenin katsayısı ile hesaplama yapılır. Global Panel'de ise araştırmacının Avrupa dışındaki ülkede bulunduğu süre boyunca o ülkenin katsayısı dikkate alınır; 12 aylık zorunlu dönüş süresi boyunca ise AB Üye ya da Asosiye Ülkesi neresi ise o ülkenin katsayısı dikkate alınır. 

    Diğer harcama kalemleri için bu çarpan kullanılmadan yukarıda belirtilen bütçeler aylık olarak hesaplanır. Aşağıda her bir harcama kaleminin ne anlama geldiğine dair açıklama bulabilirsiniz:

    • Yaşam Giderleri: Her ülkenin ulusal hukukundan doğan yasal kesintiler (işçi/işveren sosyal güvenlik katkıları / sigorta, doğrudan vergiler gibi) yapıldıktan sonra araştırmacıya verilecek aylık maaş kalemidir. Projeyi yürüten doktora sonrası araştırmacıya mutlaka ödenmesi gereken minimum rakamı yansıtır. Kuruluşlar dilerlerse kendi inisiyatifleri ile araştırmacının bu maaş kaleminin üzerine ek katkı da sağlayabilirler. 
    • Dolaşım Giderleri: Doktora sonrası araştırmacıya maaş kaleminin yanı sıra dolaşım giderleri için sunulan bir harcama kalemidir ve araştırmacıya mutlaka ödenmelidir. Bu kalem doktora adayının ek harcamaları, bir ülkeden diğerine taşınması/yerleşmesi sebebiyle oluşan masrafları için sunulmaktadır. 
    • Aile Katkısı: Doktora sonrası araştırmacı istihdam edildiği dönemde ailevi yükümlülüklere sahipse maaşına yapılacak bu ek katkıyı almaya hak kazanır. Her doktora adayının alamayacağı bu harcama kaleminin alınabilmesi için, araştırmacının bulunduğu ülkenin kendisini ‘evli’ olarak niteleyebileceği bir durumda bulunması ya da bakmakla yükümlü çocuklarının bulunması gerekir. Araştırmacı araştırması esnasında da evlilik ya da çocuk sahibi olma durumuyla statü değiştirirse bu kalemi almaya başlayabilir.
    • İşten Ayrılma Ödeneği (Long-term leave allowance)16: Doktora sonrası araştırmacının annelik, babalık, hastalık ya da benzer bir sebeple 30 günden fazla kuruluştan ayrılması halinde kuruluşun maruz kalacağı personel maliyetini karşılamak için kuruluşa katkı sağlar. 
    • Özel İhtiyaçlar Ödeneği (Special needs allowance)17: Yetkili ulusal otorite tarafından onaylanması halinde, doktora sonrası araştırmacının uzun süreli fiziksel, mental, zihinsel, duyusal bozuklukları olması halinde sağlanacak özel eşya ve ihtiyaçların karşılanmasına yönelik ek giderleri karşılayan harcama kalemidir. 
    • Araştırma, Eğitim, Ağ Kurma Giderleri Ödeneği: Araştırmacının kariyer gelişimine katkı sağlayacak, eğitim ve iletişim kurma faaliyetlerine (konferanslara katılım, iş ile ilgili seyahatler, eğitim, dil kursları, seminerler, laboratuvar malzemeleri, kitaplar, kütüphane kayıtları, yayın masrafları, "open science" uygulamaları gibi)  yönelik masrafları; araştırma masraflarını; seyahat ve vize alımı için gerekecek masrafları; farklı bir ülkeye görevlendirme sırasında oluşabilecek ek masrafları (seyahat ve konaklama gibi) karşılamak için verilen harcama kalemidir.
    • İdari Maliyetler:  Doktora sonrası araştırmacıyı istihdam eden ev sahibi kuruluşun (beneficiary) proje kapsamında oluşan ek masraflarını (projeyi yürütecek idari personelin masrafları, diğer dolaylı masraflar gibi) karşılamak için verilen harcama kalemidir. 

    Yarı-zamanlı Çalışma Olanağı:
    Yukarıda açıklanan harcama kalemleri tam zamanlı istihdam edilen araştırmacılara ödenecek rakamları yansıtır. Araştırmacı, danışmanı ve ev sahibi kuruluşu ile anlaşarak, Avrupa Komisyonu’nun da onayını alarak, projesini yarı-zamanlı çalışma şeklinde de gerçekleştirebilir. Kişisel ya da ailevi nedenlerin yanı sıra araştırmacılar dilerlerse, tamamlayıcı görevler edinmek için de yarı zamanlı çalışmayı tercih edebilirler. Şirket kurmak, farklı bir araştırma projesi yürütmek (başka bir MSCA bursu olmaması kaydıyla), kendi MSCA projesinden başka ileri seviye bir çalışmaya dahil olma gibi örnekler yarı-zamanlı çalışmaya geçiş için gerekçe olabilmektedir. Araştırmacı ek faaliyet yapabilmek için yarı-zamanlı çalışmaya geçiyorsa, bu ek faaliyeti üzerinde araştırmacının, ev sahibi kuruluşun ve Avrupa Komisyonu’nun onayı olmalıdır. Söz konusu yarı zamanlı çalışma Global Panelde, Avrupa dışındaki kuruluşta geçirilen süre için talep edilemez. 

    Bütçe: 
    2023 yılı çağrısı için öngörülen bütçe 260,47 milyon avrodur. Avrupa Paneli için 221,40 milyon avro; Global Panel için 39,07 milyon avro ayrılmıştır. En yüksek puanı alan proje önerisinden başlayarak, bu bütçeyi tüketene kadar 70 puan üstü almış proje önerilerinin desteklenmesi öngörülmektedir.

    2024 yılı çağrısı öngörülen bütçe 271 milyon avrodur. Avrupa Paneli için 230,14 milyon avro; Global Panel için 40,61 milyon avro ayrılmıştır.

    Güncel Çağrı Bilgisi:
    2023 yılı MSCA – PF / Doktora Sonrası Burslar çağrısı 13 Eylül 2023 tarihinde kapanmıştır. Çağrıya Avrupa Paneli'nden 7,178, Global Panel'den 861 başvuru ile birlikte totalde 8,039 başvuru yapılmıştır. 2023 yılı MSCA-PF çağrısına başvuru yapan araştırmacıların proje önerilerinin 2023 yılının Ekim-Aralık ayları arasında değerlendirilmesi; değerlendirme sonuçlarının Şubat 2024’te duyurulması; başarılı projeler için hibe antlaşmalarının ise Mart-Mayıs 2024 arasında imzalanması beklenmektedir.

    2024 yılı çağrısının ise 10 Nisan 2024'te açılıp, 11 Eylül 2024'te kapanacağı öngörülmektedir. 2024 yılı çağrısı açıldığında da yine güncel bilgi ve dokümanlar buradan paylaşılacaktır.

    MSCA - PF Çağrısına Başvuracak Kurumların/Araştırmacıların Faydalanacağı Dokümanlar:

    • MSCA Çalışma Programı (2023 - 2024 Yılı) : Çalışma Programı, MSCA altındaki bütün çağrılara ait bilgileri içermekte olup, 23. ve 89. sayfalardan itibaren MSCA-PF-2023 çağrısına ait bilgilere ulaşabilirsiniz.
    • MSCA - PF Başvuru Rehberi (2023 Çağrısı) : Başvuru rehberleri ilgili çağrının Avrupa Komisyonu'na başvurusuna ait detayları içerir. 
    • MSCA - PF  Proje Yazım Formatı (2023 Çağrısı) : Proje yazım formatı ilgili çağrıya sunulacak proje önerisinin nasıl yazılması gerektiğine dair bilgiler içerir. Proje bu format üzerinde yazılarak en son PDF dokümanına dönüştürülüp sisteme yüklenmelidir.  
    • 8 Yıl Kısıtı Önkoşulu İçin Yönergeler: Başvuru için doktora sonrası azami 8 yıllık araştırma tecrübesi kısıtı önkoşuluna ait bilgilendirme dokümanıdır. Bu hesaplamayı yaparken rehber olması için Avrupa Komisyonu tarafından oluşturulan excel dokümanına ulaşmak için tıklayınız.
    • Avrupa Komisyonu tarafından hazırlanan "6 Adımda Proje Önerinizi Hazırlama Rehberi"ne ulaşmak için tıklayınız. 
    • How to Submit PF Proposal 2023: Portal'dan nasıl başvuru yapacağınızı adım adım gösteren bu doküman Ulusal İrtibat Noktaları tarafından sizler için hazırlanmıştır. 
    • MSCA-Net projesi kapsamında tüm ülkelerin MSCA Ulusal İrtibat Noktalarının katkılarıyla hazırlanan 2023 yılı "PF Handbook" dokümanına ulaşmak için tıklayınız. 
    • MSCA-Net projesi kapsamında hazırlanan "Green Deal Policy Brief" dokümanına ulaşmak için tıklayınız.
    • 2024 Yılına ait güncel dokümanlar 10 Nisan 2024 tarihinden itibaren buradan ve Avrupa Komisyonu'nun kendi sayfası üzerinden takip edilebilir. "Funding & Tender Opportunities" sayfasına ulaşmak için tıklayınız. 
    • 2021 çağrısı istatistiklerine ait "Set of Graph" dokümanına ulaşmak için tıklayınız. 
    • 2022 çağrısı istatistiklerine ait "Set of Graphs" dokümanı çok yakında burada!
    • 25 Mayıs 2022 tarihinde gerçekleşen "MSCA 2022 Çağrıları Konferansı"mıza ait sunumlara ulaşmak için tıklayınız.
    • 27 Nisan 2023 tarihinde gerçekleşen "MSCA 2023 Çağrıları Konferansı"mıza ait sunumlara ulaşmak için tıklayınız.
       

    PF Başvurusu Yapılabilecek Kuruluş/Araştırmacı İlanları:

    • Avrupa Komisyonu'nun "Funding & Tender Opportunities" portalında yer alan "Partner Search Announcements" sekmesi üzerinden araştırmacılar kendilerine ev sahibi kuruluş bulabileceği gibi, kuruluşlar da birlikte çalışmak isteyebilecekleri araştırmacıların ilanlarına ulaşabilirler. 
    • MSCA PF başvurusu yapılabilecek ülkelere ve kuruluşlara Avrupa Komisyonu'nun EURAXESS Portalı üzerinden yayınlanan araştırma pozisyonu ilanları ile de ulaşılabilir. Portalda ülke ve araştırma alanı seçimi yaparak ilerleme sağlanabilir. Türkiye’de yerleşik, araştırmacı arayışında olan ve EURAXESS üzerinden ilan veren kuruluşlar da yine aynı link üzerinden aranabilir. 
    • Ayrıca MSCA Matchmaking Platformu da farklı kurumlarla araştırmacıları bir araya getirmek üzere faaliyetlerine başlıyor. Platforma üye olup kurumlarla irtibata geçmek için tıklayınız. 
    • Ortaklık isteği talep formu (Expression of Interest Forms) MSCA-Net Projesi sayfasından doldurulabilir. Ya da doldurulmuş formlar bu siteden incelenebilir. Araştırmacılar gerek bu çağrıda gerek farklı MSCA çağrılarında kendilerine ev sahibi kuruluş ya da proje ortağı kuruluş bulabilir. Siteye ulaşmak için lütfen tıklayınız.
    • Yurtdışında PF başvurusu yapılabilecek kuruluşlara ait bilgiler MSCA Türkiye Ulusal İrtibata Noktaları tarafından yaz ayları boyunca buradan paylaşılacaktır. (İlanlar sadece örnek amaçlıdır. Araştırmacılar diledikleri kurum ile anlaşarak proje önerisi yazabilirler. Daha fazla ilan için EURAXESS portalından arama yapılabilir.)
      • Maribor Üniversitesi (Slovenya) araştırmacı arama ilanı için tıklayınız. 
      • European Projects Platform (2PE) – Bretagne araştırmacı arama ilanı için tıklayınız.
      • University catholique de Louvain (UCLouvain), Belçika, araştırma pozisyonları için tıklayınız. Proje yazım toplantı duyurusu için tıklayınız.
      • Medical University in Wroclaw, Polonya, Psikiyatri alanı araştırma pozisyonu ilanı için tıklayınız. (30 Nisan'a kadar geçerli)
      • University of Jaen, İspanya (çeşitli alanlarda) araştırma pozisyonu ilanları için tıklayınız.
      • Romanya'da akademik sektörden paylaşılan ilanlar için tıklayınız.
      • Romanya'da akademik olmayan sektörden paylaşılan ilanlar için tıklayınız.
      • Romanya'da potansiyel danışman araştırmacılar tarafından paylaşılan ilanlar için tıklayınız.
      • Bordeaux Üniversitesi / Fransa araştırma pozisyonu ilanı için tıklayınız.
      • Bordeaux / Fransa'da yer alan bir start-up'taki araştırma pozisyonu ilanı için tıklayınız.
      • (Farklı ülkelerden/kuruluşlardan ilanlar tarafımıza ulaştıkça bu sekmeden paylaşılacaktır.)

    TÜBİTAK MSCA PF Ön Değerlendirme Desteği:

    MSCA PF Bursları'na sunulacak proje önerileri için TÜBİTAK tarafından "Proje Ön Değerlendirme Destek Programı" oluşturulmuştur. Bu program kapsamında Avrupa Komisyonu'nun MSCA PF çağrısına sunulacak proje önerilerinin, projeler sunulmadan önce, daha nitelikli hale getirilebilmesi için finansal destek verilmektedir. 2024 çağrısına yönelik olarak bu finansal desteği almak için Ufuk Avrupa TÜBİTAK Destekleri sayfasını takip edebilirsiniz. Ön-değerlendirme desteği, çağrı açılışı ile birlikte açılacaktır.

    Proje ön değerlendirme desteği, araştırmacı tarafından yazılı hale getirilmiş proje önerisinin uzman kişi veya kuruluşlar tarafından incelenmesi, gerekli iyileştirme ve düzeltmelerin yapılması ve başvuru gerçekleştirilinceye kadarki süreçte danışmanlık desteği verilmesini kapsar. Bu destekten faydalanabilmek ve proje önerileri için ön değerlendirme hizmeti alabileceğiniz kişi ve kuruluşların uymaları gereken kriterleri öğrenebilmek için lütfen tıklayınız.

    Söz konusu destekten MSCA PF Burslarına başvuracak olan ve proje önerisinde araştırmalarının en az 1 yıllık kısmını Türkiye'de gerçekleştirmeyi taahhüt eden araştırmacılar faydalanabilmektedir. Bir başka deyişle, Türkiye'den Avrupa dışına giden ve en az 12 ay Türkiye'ye geri dönen (Global Fellowship); yurtdışından Türkiye'ye 12-24 ay süreyle gelen araştırmacıların başvuruları kabul edilmekte; Türkiye'den Avrupa'daki herhangi bir kuruluşa gitmek üzere başvuru yapan araştırmacıların (proje kapsamında geri dönüş şartları olmadığı için) başvuruları kabul edilmemektedir.

    TÜBİTAK tarafından verilen bu desteğin sadece proje önerinizi Avrupa Komisyonu'na sunmadan önce daha iyi hale getirilmesi için verilen bir destek olduğunu hatırlatır, MSCA PF burslarına yapılacak başvuruların Avrupa Komisyonu'na doğrudan (yukarıda açıklanan online sistem üzerinden) yapılacağının altını çizmek isteriz. Proje Ön Değerlendirme Destek Programına başvurmak isterseniz, bu süreç ile ilgili teknik sorularınızı MSCA Ön Değerlendirme Destek ekibimize iletebilmek için msca.ondeg@tubitak.gov.tr adresini kullanabilirsiniz.

    Sıkça Sorulan Sorular:

    Avrupa Komisyonu'nun "Funding & Tender Opportunities" portalında yer alan "Topic Related FAQ" başlığı, başvuru yapan kuruluşlar  tarafından Ulusal İrtibat Noktaları aracılığı ile Avrupa Komisyonu'na iletilen soruların derlendiği bir başlıktır. Cevaplanmayan sorunuz olması halinde MSCA Türkiye Ulusal İrtibat Noktalarına ncpmobility@tubitak.gov.tr adresi aracılığı ile her zaman ulaşabilirsiniz. Ayrıca diğer ülkelerde yapacağınız başvurular için ülkelere özgü sorularınızı ilgili ülke UİN'lerine iletebilirsiniz. Her ülke ve alan için atanmış UİN listesine ulaşmak için tıklayınız. 

    Önceki Yıllara Ait Çağrı Bilgisi:

    2023 yılı Doktora Sonrası Burslar çağrısına ait bilgi ve dokümanlara ulaşmak için tıklayınız. Sayfanın en sonunda Şubat 2024 itibariyle sonuçlar açıklandıktan sonra 2023 yılında fonlanan projelerin bilgilerine ulaşabilirsiniz. 

    Ayrıca daha önce desteklenen tüm MSCA (ve Çerçeve Programların diğer çağrılarındaki) projelerinin özet şeklinde konularına CORDIS sitesi üzerinde ulaşabilirsiniz. Proje ve konu araması için lütfen tıklayınız.

    MSCA - PF Proje Önerisi Avrupa Komisyonu Tarafından Desteklenen Araştırmacılar ve Evsahibi Kuruluşları İçin:

    Öncelikle proje sözleşmenizin imzalanması ve yürütülmesi hususunda AB Çerçeve Programları Koordinasyon Ofisimizde görev yapmakta olan Marie Sklodowska Curie Alanı Ulusal İrtibat Noktaları ile Finansal ve Yasal Konular Ulusal İrtibat Noktalarının size yardımcı olmaktan memnuniyet duyacaktır.

    • Evsahibi kuruluşunuz (beneficiary) Avrupa Komisyonu ile bir Hibe Antlaşması imzalayacaktır. Avrupa Komisyonu'nun sizinle ve kuruluşunuz ile paylaşacağı Hibe Anlaşması şu formatta olacaktır: Model Grant Agreement 
    • Ufuk Avrupa Programı'nda desteklenmiş bir MSCA - Individual Fellowship projeniz varsa, projenizi yürütürken şu rehberden faydalanabilirsiniz: MSCA - IF Implementation Guide
    • Ufuk 2020 Programı'nda desteklenen projeler için hazırlanan raporlama rehberi için de şu dokümanı inceleyebilririniz: H2020 Reporting and Payment
    • Ufuk 2020 Programı kapsamında oldukça detaylı bir şekilde hazırlanan Annotated Model Grant Agreement dokümanı proje yönetimi hakkındaki tüm sorulara yanıt verecek niteliktedir: Annotated Model Grant Agreement 
    • Ufuk Avrupa Programı kapsamında da Annotated Model Grant Agreement Dokümanı güncellenme aşamasındadır. Yayınlanan son versiyon için tıklayınız. 
    • MSCA - PF projelerinde araştırmacının, danışmanın ve evsahibi kuruluşun rolünü açıklayan rehberi şu linkten inceleyebilirsiniz: MSCA Guidelines on Supervision
    • Avrupa Komisyonu proje yönetimi ile ilgili güncel dokümanları hazırladıkça şu link üzerinden paylaşmaktadır: Horizon Europe MSCA - Grants & Reporting

     

    İletişim:

    Tüm soru ve bilgi talepleriniz için MSCA Türkiye Ulusal İrtibat Noktalarına ncpmobility@tubitak.gov.tr adresi aracılığı ile ulaşabilirsiniz.
     

     

    Dipnotlar:

    • 1. "The European Charter for Researchers and The Code of Conduct for the Recruitment of Researchers" olarak bilinir. İlgili dokümana ulaşmak için tıklayınız.
    • 2. AB Üye Ülkeleri:  Almanya, Avusturya, Belçika, Bulgaristan, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Estonya, Finlandiya, Fransa, Hırvatistan, Hollanda, İrlanda, İspanya, İsveç, İtalya, Kıbrıs, Letonya, Litvanya, Lüksemburg, Macaristan, Malta, Polonya, Portekiz, Romanya, Slovakya, Slovenya ve Yunanistan'dır.
    • 3. Ufuk Avrupa Asosiye Ülkeleri: Arnavutluk, Bosna Hersek, Birleşik Krallık (2024 yılından itibaren), Ermenistan, Faroe Adaları, Gürcistan, İsrail, İzlanda, Karadağ, Kosova, Kuzey Makedonya, Moldova, Norveç, Sırbistan, Türkiye, Tunus ve Ukrayna'dır. Fas için asosiye anlaşması süreçleri devam etmekle beraber 2024 yılı çağrısı için katılım durumları belirsizdir. 
    • 4. Üçüncü Ülkeler: ABD, Kanada, Avusturalya, Yeni Zelanda, Meksika, Arjantin, Brezilya, Şili, İsviçre, Çin, Japonya, Kore, Hindistan, Mısır, Ürdün ve Kuzey Afrika ile ikili anlaşmalar imzalanmış ve bu bağlamda 3. ülke statüsünde programa katılım gösterebilmektedirler. MSCA çağrıları için diğer ülkelerin de çağrılara dahil olması mümkün olup, ayrıntılara bu linkten ulaşabilirsiniz. 
    • 5. “Long-term residents” olarak adlandırılan bu araştırmacılar için şartlar şu şekildedir: AB Üye ya da Asosiye Ülkesinde en az 5 kesintisiz yıl yasal bir şekilde bulunmuş olmak. Bu süre zarfında kesintisiz 6 ay AB Üye/Asosiye Ülkelerinden ayrılınmışsa ve toplamda bu ayrılık 10 ayı geçmişse 5 yıllık hesaplamada bu süre de dikkate alınacaktır. 
    • 6. Üçüncü ülkeler ile ABD, Kanada, Japonya gibi AB Üye Ülkesi olmayan, Ufuk Avrupa Programına da anlaşma ile dahil olmayan ülkeler kastedilmektedir. Bknz: dipnot 4.
    • 7. Aşağıda yer alan ‘Akademik Olmayan Sektöre Yerleştirme’ imkanı için ilgili başlığa bakınız. Böyle bir ek süre talep edilebilir; kabul edilirse, burs süresi 6 ay kadar daha uzatılabilir. 
    • 8. Bir araştırmacının proje önerisinin desteklenebilmesi için ilgili MSCA-PF çağrısının kapanış tarihi itibariyle doktora derecesini almış olması gerekmektedir. Doktora tezi savunmasını yapmış ancak henüz resmi olarak doktora derecesini edinmemiş araştırmacıların başvuruları da kabul edilmektedir.
    • 9. “Long-term residents” olarak adlandırılan bu araştırmacılar için şartlar şu şekildedir: AB Üye ya da Asosiye Ülkesinde en az 5 kesintisiz yıl yasal bir şekilde bulunmuş olmak. Bu süre zarfında kesintisiz 6 ay AB Üye/Asosiye Ülkelerinden ayrılınmışsa ve toplamda bu ayrılık 10 ayı geçmişse 5 yıllık hesaplamada bu süre de dikkate alınacaktır. 
    • 10. ‘Secondments’ olarak adlandırılır.
    • 11. ‘Placement’ olarak adlandırılır.
    • 12. Nükleer konulu/ilişkili proje önerileri Türkiye’nin EURATOM Programı’na üye olmaması sebebiyle kabul edilmemektedir.
    • 13. Türkiye haricinde bu panelde değerlendirilebilecek ülkeler: Bulgaristan, Hırvatistan, GKRY, Çekya, Estonya, Yunanistan, Macaristan, Latviya, Litvanya, Malta, Polonya, Romanya, Slovakya, Slovenya, Portekiz ve benzer niteliklerdeki diğer Asosiye Ülkeler (ABİHA md. 349 ile belirlenmiş).
    • 14. Açılımı ‘Participant Identification Code’ şeklindedir. Ufuk Avrupa alt alanlarında açılan çağrılara başvurmak ve desteklenecek uluslararası hibelerde yer almak isteyen her kuruluş mutlaka bir PIC numarası sahibi olmalıdır. PIC no olmadan projelere başvuru yapılamamaktadır.
    • 15. Her ülkenin katsayısı (country correction coefficient) ilgili yılı kapsayan Çalışma Programı’nın (Work Programme) son sayfalarında yer alır. 
    • 16. Proje önerisi uygulanırken, böyle bir ihtiyaç doğması halinde kuruluşun Avrupa Komisyonu’na başvurması gerekir. Proje yazım aşamasında talep edilebilecek bir harcama kalemi değildir. 
    • 17. Proje önerisi uygulanırken, böyle bir ihtiyaç doğması halinde kuruluşun Avrupa Komisyonu’na başvurması gerekir. Proje yazım aşamasında talep edilebilecek bir harcama kalemi değildir.